Quảng trường 16 Tháng 4. Ảnh: Văn Miên
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công là thắng lợi vĩ đại đầu tiên của Nhân dân ta từ khi có Đảng lãnh đạo, mở ra bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Chính quyền về tay Nhân dân, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời – Nhà nước Công nông đầu tiên ở Đông Nam Á; chấm dứt chế độ quân chủ phong kiến ở Việt Nam; kết thúc hơn 80 năm Nhân dân ta dưới ách đô hộ của thực dân, phát-xít. Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành người dân một nước độc lập, làm chủ vận mệnh của mình. Việt Nam từ một nước thuộc địa, nửa phong kiến trở thành một nước độc lập, tự do và dân chủ. Đảng Cộng sản Việt Nam trở thành một Đảng cầm quyền. Từ đây, đất nước, xã hội, dân tộc và con người Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.
Ở tỉnh ta, cùng với cả nước, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của các Chi bộ Đảng, Nhân dân đã vùng lên đấu tranh quyết liệt chống thực dân, phong kiến và tay sai, từng bước tạo nên thế và lực mới cho cách mạng phát triển, phát động quần chúng đứng lên giành chính quyền khi thời cơ đến.
Ngày 19-8-1945, Tổng khởi nghĩa ở Hà Nội, các lực lượng quần chúng cách mạng đánh chiếm Bắc Bộ Phủ. Ảnh: TL
Trưa ngày 16-8-1945, được tin Nhật đã đầu hàng phe Đồng minh vô điều kiện, các đồng chí lãnh đạo tỉnh đề ra kế hoạch chuẩn bị cho việc khởi nghĩa giành chính quyền. Được tin chiều ngày 21-8-1945, tổ chức “Thanh niên tiền tuyến” thân Nhật sẽ tổ chức mít-tinh tại sân Trường Tiểu học Bảo An, ngay trưa ngày 20-8, Ủy ban Việt Minh tỉnh họp bất thường quyết định biến cuộc mít-tinh trên thành cuộc mít-tinh công khai của Việt Minh, kêu gọi quần chúng đứng lên giành chính quyền. 15 giờ, ngày 21-8-1945, đông đảo Thanh niên cứu quốc, công nhân, quần chúng cách mạng được trang bị vũ khí thô sơ, băng-rôn, khẩu hiệu, cờ đã biến cuộc mít-tinh của địch thành cuộc biểu tình tuần hành thị uy của quần chúng cách mạng và nhanh chóng giành chính quyền ở Tháp Chàm. 18 giờ 45 phút cùng ngày, đoàn biểu tình kéo xuống Phan Rang phối hợp với lực lượng cách mạng khống chế các công sở, đồn trại của binh lính tay sai Nhật. Tỉnh trưởng Phan Văn Phúc giao nộp ấn tín, chìa khóa, chỉ kho bạc… cho Việt Minh, đánh dấu chính quyền cấp tỉnh đã về tay Nhân dân. Dưới sự lãnh đạo của cán bộ Việt Minh các cấp, từ ngày 21 đến 22-8, hầu hết các làng, huyện, tổng trong tỉnh nhanh chóng giành được chính quyền. Ủy ban nhân dân Cách mạng lâm thời được thành lập và ra mắt đồng bào vào ngày 22-8-1945.
Như vậy, trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Ninh Thuận là một trong ba tỉnh khởi nghĩa giành chính quyền sớm nhất miền Nam (sau Quảng Nam 18-8 và Khánh Hòa 19-8), góp phần cho Tổng khởi nghĩa giành thắng lợi trong cả nước...
Chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8-1945, cuộc Tổng khởi nghĩa đã giành chính quyền thắng lợi hoàn toàn, chính quyền trong cả nước về tay Nhân dân.
Ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội) lịch sử, trước cuộc mít-tinh của gần một triệu đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập tuyên bố với toàn quốc dân và thế giới: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời (nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam).
Kỷ niệm 70 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 trong bối cảnh toàn Đảng bộ, toàn dân, toàn quân trong tỉnh thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội Đảng bộ các cấp, Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIII tiến tới Đại hội toàn quốc lần thứ XII của Đảng, chúng ta càng hiểu hơn giá trị vĩ đại và to lớn của Cách mạng Tháng Tám; nhận thức đầy đủ trách nhiệm của thế hệ hôm nay trong việc vận dụng và phát triển những bài học kinh nghiệm quý giá của Cách mạng Tháng Tám, của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc 70 năm qua vào sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế, vì mục tiêu "dDn giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh", vì quê hương Ninh Thuận giàu đẹp và phát triển bền vững.
PV