Quy định rõ về tỷ lệ người ứng cử đại biểu cơ quan dân cử

Thảo luận về dự kiến cơ cấu, số lượng người được giới thiệu ứng cử, nhiều đại biểu đề nghị quy định cụ thể về cơ cấu, thành phần và tỷ lệ phân bổ đại biểu là phụ nữ, người dân tộc thiểu số, đại biểu tái cử, người trẻ tuổi ngay trong Luật chứ không nên quy định có “số lượng thích đáng” như hiện nay.

Về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho rằng: Việc bảo đảm cơ cấu, thành phần hợp lý đại biểu Quốc hội (ĐBQH), đại biểu Hội đồng nhân dân (ĐB HĐND) là yêu cầu khách quan, cần thiết và là yếu tố quyết định tính chất, chất lượng hoạt động của Quốc hội, Hội đồng nhân dân sau này.

Tuy nhiên, việc dự kiến cơ cấu, thành phần ĐBQH, ĐB HĐND phải căn cứ vào tiêu chuẩn, đồng thời cần quan tâm đến tình hình, yêu cầu cụ thể của từng giai đoạn, từng địa phương, đặc biệt là phải đáp ứng được yêu cầu của công tác cán bộ. Thực tiễn cũng cho thấy, tại mỗi nhiệm kỳ Quốc hội, Hội đồng nhân dân, nhiệm vụ chính trị của đất nước, của địa phương lại có những yêu cầu, đặc điểm khác nhau, từ đó đòi hỏi cơ cấu, thành phần ĐBQH, ĐB HĐND của mỗi khoá cũng phải có sự đổi mới để đáp ứng tốt hơn yêu cầu về chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội, Hội đồng nhân dân.

Bên cạnh đó, kết quả bầu cử chủ yếu lại phụ thuộc vào lá phiếu thể hiện sự tín nhiệm của cử tri đối với từng ứng cử viên. Do vậy, UBTVQH đề nghị chỉ quy định về việc dự kiến số lượng người của cơ quan, tổ chức ở trung ương và địa phương được giới thiệu ứng cử ĐBQH để bảo đảm tỷ lệ đại diện hợp lý của các tầng lớp nhân dân trong Quốc hội; dự kiến số lượng người dân tộc thiểu số, số lượng phụ nữ được giới thiệu ứng cử ĐBQH nhưng phải bảo đảm để ít nhất là 18% tổng số người ứng cử ĐBQH là người dân tộc thiểu số, ít nhất là 35% tổng số người ứng cử ĐBQH là phụ nữ; trên cơ sở đó, cử tri sẽ cân nhắc, lựa chọn những người đại diện xứng đáng cho mình. Đồng thời, quy định việc dự kiến cơ cấu, thành phần người ứng cử ĐB HĐND các cấp.

Đồng tình với quan điểm trên, tuy nhiên đại biểu Nguyễn Thị Phúc (Bình Thuận) cho rằng, để phù hợp với mục tiêu tỷ lệ nữ đã được xác định tại Nghị quyết 11 của Bộ chính trị và Chiến lược quốc gia về bình đẳng giới, nên quy định cụ thể tỷ lệ phụ nữ được giới thiệu ứng cử HĐND các cấp ít nhất là 35% và quy định người dân tộc thiểu số được giới thiệu ứng cử ĐB HĐND dựa trên phần trăm dân số là người dân tộc thiểu số ở địa phương.

Theo đại biểu, Việt Nam với nhiều thành phần dân tộc, nhiều địa bàn, do đó việc cân đối chất lượng ứng cử viên là quan trọng. Vì vậy, việc giới thiệu người ra ứng cử phải bảo đảm đúng tiêu chuẩn, cơ cấu, điều kiện; đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của Quốc hội; đảm bảo cân bằng về giới tính, về vị trí, chức năng, năng lực; hạn chế tối đa sự chênh lệch về các mặt giữa các ứng cử viên khi phân bổ các ứng cử viên trong cùng một đơn vị bầu cử…

Tán thành với việc cần quy định cụ thể tỷ lệ, không nên quy định có “số lượng thích đáng” như hiện nay, đại biểu Nguyễn Hữu Đức (Đồng Tháp) và Nông Thị Lâm (Lạng Sơn) cho rằng, riêng tỷ lệ phân bổ đại biểu là người dân tộc thiểu số cần nghiên cứu, quy định để đảm bảo tỷ lệ người dân tộc thiểu số tương ứng với tỷ lệ người dân tộc thiểu số trên địa bàn.

Về tiêu chuẩn của người ứng cử đại biểu, nhiều ý kiến đề nghị, quy định cụ thể về tiêu chuẩn của người ứng cử đại biểu ở trong dự thảo Luật nhằm nâng cao chất lượng đại biểu.

Về vấn đề này, UBTVQH cho rằng, tiêu chuẩn ĐBQH đã được quy định tại Luật Tổ chức Quốc hội, tiêu chuẩn ĐB HĐND dự kiến quy định trong dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Trên cơ sở các quy định đó, các cơ quan, tổ chức, đơn vị được quyền giới thiệu người ra ứng cử cần đề cao trách nhiệm, giới thiệu những ứng cử viên tiêu biểu, có độ tuổi thích hợp, có đủ tài, đủ đức để cử tri có điều kiện lựa chọn người thực sự xứng đáng làm đại biểu cho mình để bảo đảm chất lượng, từng bước nâng cao hơn nữa năng lực, trình độ của đại biểu. Tiêu chí cụ thể để các cơ quan, tổ chức lựa chọn, giới thiệu người ứng cử ĐBQH, ĐB HĐND các cấp sẽ có hướng dẫn cụ thể riêng.

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Lê Thị Yến (Phú Thọ) cho rằng, tiêu chuẩn ĐBQH, ĐB HĐND vẫn còn chung chung, nhất là về trình độ văn hoá, chuyên môn. Theo bà Yến, ngoài những tiêu chuẩn chung, cần những tiêu chuẩn riêng cho người ứng cử ĐBQH, ĐB HĐND.

“Quốc hội là cơ quan lập pháp cao nhất, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước nên đòi hỏi ĐBQH phải có đầy đủ năng lực, kiến thức, trình độ, kỹ năng, khả năng tổng hợp, phân tích đánh giá. Đối với ĐB HĐND cũng cần có thêm tiêu chuẩn riêng về trình độ, chuyên môn”, đại biểu Lê Thị Yến nhấn mạnh.