Con người là chủ thể sáng tạo lịch sử. Nhìn nhận, đánh giá đúng vị trí, vai trò của nhân tố con người và phát huy mọi nguồn tiềm năng của nó trong quá trình xây dựng xã hội mới có ý nghĩa rất quan trọng cả trong lý luận và thực tiễn, sẽ thúc đẩy quá trình sáng tạo lịch sử của quần chúng. Trong những hoạt động thực tiễn của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức và giải quyết những vấn đề này một cách nhuần nhuyễn, hài hoà, phù hợp với những điều kiện cụ thể của xã hội Việt Nam, của cách mạng Việt Nam và đã có những thành công. Trong những dòng cuối cùng để lại cho chúng ta, Người viết: “Đầu tiên là công việc đối với con người”, và “Cuối cùng tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng”. Và “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”
Tháng 5-1968, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết riêng một đoạn Di chúc về công việc hàn gắn vết thương chiến tranh, trong đó Người tập trung nêu lên những vấn đề về chính sách với nhiều tầng lớp xã hội. Đối với các thương binh: “Đảng, Chính phủ và đồng bào phải tìm mọi cách làm cho họ có nơi ăn, chốn ở yên ổn, đồng thời phải mở những lớp dạy nghề thích hợp với mỗi người để họ có thể dần dần “tự lực cánh sinh”. Đối với các liệt sĩ: “Mỗi địa phương (thành phố, làng xã) cần xây dựng vườn hoa và bia kỷ niệm ghi sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ, để đời đời giáo dục tinh thần yêu nước cho nhân dân ta”. Đối với những gia đình chính sách “mà thiếu sức lao động và túng thiếu, thì chính quyền địa phương (nếu ở nông thôn thì chính quyền xã cùng hợp tác xã nông nghiệp) phải giúp đỡ họ có công việc làm ăn thích hợp, quyết không để họ bị đói rét”. Những chính sách ưu đãi người có công là những nhiệm vụ thiêng liêng mà toàn Đảng, toàn dân phải thực hiện như một sự tiếp nối truyền thống tốt đẹp “Đền ơn đáp nghĩa”; “Ăn quả nhớ người trồng cây” của dân tộc, là những việc cần bắt đầu làm ngay và duy trì thường xuyên trong quá trình hàn gắn vết thương chiến tranh, xây dựng đất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh còn quan tâm đến “những nạn nhân của chế độ xã hội cũ, như trộm cắp, gái điếm, cờ bạc, buôn lậu, v.v... thì Nhà nước phải dùng vừa giáo dục, vừa phải dùng pháp luật để cải tạo họ, giúp họ trở nên những người lao động lương thiện”.
Với Chủ tịch Hồ Chí Minh, con người vừa là động lực, vừa là mục tiêu giải phóng của cách mạng. Một loạt những chính sách xã hội được nêu trong Di chúc khi viết về những công việc đối với con người sau chiến tranh là sự cụ thể hóa những lý tưởng giải phóng và phát triển con người trên con đường tiến lên xã hội cộng sản. Cho đến những dòng cuối cùng của cuộc đời, Người vẫn đau đáu việc chăm lo bồi dưỡng những phẩm chất tốt đẹp cho con người mới vì sự nghiệp kháng chiến và kiến quốc. Hôm nay, chúng ta đang triển khai đưa Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 (khóa XI) về Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước vào cuộc sống với những nhiệm vụ lớn: Chăm lo xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện; Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh…, chúng ta càng thấy ý nghĩa quan trọng của những luận điểm về con người và xây dựng con người của Hồ Chí Minh.
TS (Theo Website ĐCSVN)