Sẽ trình Quốc hội 2 phương án về mô hình tổ chức chính quyền địa phương

Trình bày trước UBTVQH, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Thái Bình cho biết, dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương điều chỉnh các vấn đề sau: về tổ chức đơn vị hành chính; về mô hình tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính; về phân định thẩm quyền và quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp chính quyền địa phương; về tổ chức, hoạt động của HĐND, UBND và mối quan hệ giữa HĐND, UBND với Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội và nhân dân.

Trong đó, mô hình tổ chức chính quyền địa phương là nội dung được nhiều thành viên UBTVQH quan tâm. Theo Bộ trưởng Nguyễn Thái Bình, về nội dung này, Chính phủ xây dựng 2 phương án. Cụ thể, phương án 1: Ở quận, phường không tổ chức HĐND (chức năng đại diện, giám sát, quyết định các vấn đề ở địa phương do HĐND thành phố, thị xã đảm nhiệm).

Phương án 2: Ở quận, phường vẫn tổ chức HĐND (HĐND quận, phường ngoài việc thực hiện chức năng đại diện và chức năng giám sát; chức năng quyết định tập trung vào 3 nhóm nhiệm vụ là: thông qua ngân sách quận, phường; bầu nhân sự của HĐND, UBND cùng cấp và thông qua Đề án thay đổi đơn vị hành chính ở quận, phường.

“Chính phủ cho rằng theo Thông báo kết luận của Hội nghị Trung ương 9 khóa XI thì trước khi trình Quốc hội thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương, phải trình Ban Chấp hành Trung ương cho ý kiến về mô hình tổ chức chính quyền địa phương. Theo đó, trong Dự án Luật đã thiết kế cả 2 Phương án, trong đó Chính phủ đề nghị thực hiện Phương án 1” – Bộ trưởng Nguyễn Thái Bình trình bày thêm.

Ý kiến của cơ quan thẩm tra là Ủy ban Pháp luật cho rằng, mô hình tổ chức chính quyền địa phương là vấn đề hệ trọng của quốc gia, nên phải được Quốc hội thảo luận, cân nhắc thận trọng trên cơ sở tổng kết việc thực hiện chủ trương của Đảng thí điểm một số nội dung về tổ chức chính quyền đô thị và kết quả tổng kết thực hiện Nghị quyết 26 của Quốc hội, đáp ứng yêu cầu tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt và nguyên tắc phân định thẩm quyền giữa trung ương và địa phương và giữa các cấp chính quyền địa phương. Do vậy, Ủy ban pháp luật tán thành việc trình Quốc hội 2 phương án về mô hình tổ chức chính quyền địa phương như trong Tờ trình của Chính phủ.

Song, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý lưu ý, để có thêm cơ sở cho Quốc hội thảo luận và quyết định, đề nghị Luật tổ chức chính quyền địa phương cần làm rõ các khái niệm “chính quyền địa phương” và “cấp chính quyền địa phương”; làm rõ những điểm chung và khác biệt cơ bản về tính chất, đặc điểm của địa bàn nông thôn, đô thị, hải đảo...

Cho ý kiến tại phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh, mô hình chính quyền địa phương là nội dung quan trọng nhất, là cốt lõi của dự luật, từ đó quyết định việc phân công, phương thức hoạt động của chính quyền địa phương. “Tờ trình của Chính phủ đã đưa ra hai phương án, tuy nhiên đề nghị cần phân tích rõ ưu, nhược điểm của từng phương án” – Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị.

Cũng theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, việc thành lập, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính là vấn đề quan trọng. Do đó, việc quy định cụ thể các điều kiện, tiêu chuẩn việc thành lập, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính ngay trong Luật sẽ góp phần bảo đảm duy trì tính ổn định của các đơn vị hành chính.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Nguyễn Kim Khoa cũng cho rằng nội dung quan trọng nhất của luật là mô hình chính quyền chưa được rõ. Ông cũng bày tỏ băn khoăn, việc tổ chức thí điểm không tổ chức HĐND ở quận, huyện, phường tại một số nơi được Chính phủ đánh giá là tốt thì sao phương án 1 chỉ đề nghị bỏ HĐND ở quận, phường? Nơi tổ chức HĐND và không tổ chức HĐND thì quyền của công dân có bình đẳng không?

Ngoài ra, các ý kiến tại phiên họp cũng nhấn mạnh, Hiến pháp năm 2013 có những điểm mới về chính quyền địa phương, như: thực hiện phân công, phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước; thúc đẩy liên kết kinh tế vùng, bảo đảm tính thống nhất của nền kinh tế quốc dân; quy định đơn vị hành chính tương đương thuộc thành phố trực thuộc trung ương; quy định việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính; quy định về tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương..., vì vậy việc xây dựng Luật Tổ chức chính quyền địa phương để thay thế Luật năm 2003 cần cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp năm 2013./.