Theo phản ánh của người dân, chúng tôi đã tìm hiểu thực tế và tận mắt chứng kiến một số đơn vị khai thác sử dụng máy xúc, ô tô tải, đào, chở cát với khối lượng lớn. Một số khúc sông đoạn cuối nguồn, người dân dùng máy bơm hút cát lên ghe sau đó đưa vào bờ bán cho xe máy cày, xe bò kéo. Vào thời điểm nước rút, tình trạng khai thác càng trở nên lộn xộn. Với việc khai thác thường xuyên, liên tục, nguy cơ gây tác động xấu đến môi trường là điều không thể tránh khỏi.
Anh Nguyễn Tam Dân, ở phường Tấn Tài cho biết: Có thời điểm, tại khúc sông gần đình Tấn Lộc (Tấn Tài) xe xúc lội xuống khai thác cát trên dòng sông Dinh làm biến dạng lòng sông. Tình trạng này diễn ra trong thời gian dài nhưng chưa được quản lý chặt chẽ. Nếu tình trạng này tiếp tục diễn ra thì nguy cơ ảnh hưởng đến bờ đê vào mùa mưa lũ sẽ rất lớn. Mong rằng cơ quan chức năng sớm ngăn chặn hành vi khai thác cát trái phép, trả lại vẻ đẹp cho sông Dinh và ổn định cuộc sống của người dân ven sông.
Bơm hút cát trên sông Dinh.
Nhằm ngăn chặn tình trạng khai thác cát lộn xộn trên sông Dinh đoạn thuộc địa phận Tp. Phan Rang-Tháp Chàm, UBND tỉnh đã chỉ đạo UBND thành phố tiến hành kiểm tra xử lý. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng đã phát hiện xử lý hành chính 3 trường hợp vi phạm, phạt tiền với số tiền gần 10 triệu đồng. Đến nay, 7 đơn vị khai thác cát trên lưu vực sông Dinh đoạn thuộc địa phận UBND thành phố đã ngưng khai thác do hết phép và đang tiến hành thăm dò, đề nghị được cấp phép trở lại. Một đơn vị còn thời hạn được khai thác là Công ty Cổ phần xây dựng Ninh Thuận hiện vẫn đang tiến hành khai thác. Mặc dù vậy, nhưng do nhu cầu cát xây dựng và san lấp đối với các công trình trên địa bàn nhiều nên tình trạng khai thác cát trái phép vẫn thường diễn ra. Nhất là các hộ khai thác nhỏ lẻ bằng máy cày, ghe hút cát vẫn lén lút hoạt động.
Anh Lê Quốc Trung, Chuyên viên phụ trách Tài nguyên khoáng sản, Phòng Tài nguyên&Môi trường Tp. Phan Rang-Tháp Chàm cho biết: Toàn tuyến sông Dinh thuộc địa bàn thành phố quản lý dài khoảng 8 km. Trước đây việc khai thác cát trên lưu vực sông này của các doanh nghiệp do tỉnh cấp phép. Một số đơn vị mặc dù được cấp phép tại vị trí này, nhưng lại tiến hành khai thác ở vị trí khác thuận lợi hơn. Các trường hợp vi phạm thường lợi dụng khai thác ngoài giờ hành chính, ngày nghỉ để tránh sự kiểm tra của lực lượng chức năng.
Theo quy định, để đảm bảo an toàn đê điều, việc khai thác cát trên sông phải được cắm biển báo, phao tiêu vùng được phép khai thác; phạm vi khai thác phải cách bờ từ 50-70m, nhưng các đơn vị khai thác không chấp hành nghiêm túc. Trong khi đó, điều kiện về phương tiện, máy móc xác định tọa độ, vị trí khai thác của địa phương còn thiếu. Do đó việc phát hiện xử lý gặp không ít khó khăn, thiếu kịp thời, chưa chặt chẽ…
Để chấn chỉnh tình trạng khai thác cát lộn xộn trái phép trên lưu vực sông Dinh, UBND thành phố đang đẩy mạnh công tác tuyên truyền về Luật Tài nguyên, khoáng sản; tăng cường sự phối hợp, tổ chức công tác kiểm tra, xử lý nguồn tin từ cơ sở, mặt khác kiến nghị trang bị phương tiện cần thiết để tăng hiệu quả, năng lực quản lý.
Thiết nghĩ, để đảm bảo an toàn đê sông Dinh, hạn chế những tác động xấu đến môi trường, địa phương cần rà soát các vị trí xung yếu cấm khai thác, mặt khác yêu cầu các đơn vị đã được cấp phép khai thác, tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật về hoạt động khoáng sản; các vị trí khai thác phải được đánh dấu, thả phao tiêu mốc định vị để người dân cùng giám sát, quản lý.
Anh Tuấn