Cần có giải pháp mạnh với doanh nghiệp nợ Bảo hiểm xã hội

Nhiều doanh nghiệp nợ BHXH

Theo thống kê của BHXH tỉnh, từ đầu năm đến nay, toàn tỉnh có 1.325 đơn vị tham gia đóng BHXH cho gần 32.000 lao động (tăng 134 đơn vị, 2.458 người so với năm 2010); 676 đơn vị tham gia đóng BHTN cho 24.804 lao động (tăng 1.412 người so với năm 2010). Tuy nhiên, theo đánh giá, số đơn vị, người lao động tham gia BHXH, Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) bắt buộc vẫn còn thấp so với thực tế, nhất là đối với các doanh nghiệp khu vực kinh tế ngoài nhà nước. Hiện toàn tỉnh có khoảng 16.000 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh, tương ứng với khoảng 32.000 lao động phải tham gia BHXH, BHTN theo quy định, nhưng hiện nay chỉ có 479 doanh nghiệp tham gia, đạt tỷ lệ 30%, với tổng số 12.754 lao động. Như vậy, còn hơn 50% số lao động ở các doanh nghiệp vẫn chưa được đóng BHXH, BHTN.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên. Theo quy định, doanh nghiệp buộc phải đóng BHXH cho tất cả lao động có hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên. Lợi dụng “sơ hở” này, nhiều chủ doanh nghiệp đã cố tình không thực hiện ký kết hợp đồng lao động, hoặc chỉ ký kết hợp động lao động theo thời vụ, dưới 3 tháng, mặc dù người lao động phải làm việc có tính chất lâu dài, nhằm “lách luật” để trốn tránh đóng BHXH cho người lao động. Trong khi ý thức chấp hành pháp luật của chủ doanh nghiệp còn hạn chế, việc khai thác đối tượng tham gia BHXH lại gặp phải nhiều khó khăn. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp đăng ký kinh doanh nhưng lại không hoạt động. Nhiều doanh nghiệp kinh doanh không hiệu quả đã ngừng hoạt động, nhưng lại không tuyên bố giải thể hay phá sản theo quy định, do đó cơ quan chức năng không nắm được chính xác số lượng doanh nghiệp chính thức còn hoat động. Số lượng lao động theo số liệu thống kê vì vậy cũng có sự chênh lệch lớn so với thực tế. Một số loại hình có đăng ký kinh doanh, có lao động nhưng khó khai thác tham gia BHXH, BHTN như hoạt động kinh doanh hộ gia đình, kinh doanh cá thể…

Không chỉ tỷ lệ tham gia BHXH, BHTN thấp, tình trạng nợ, chậm đóng BHXH, BHTN cho người lao động đang ngày một gia tăng. Từ năm 2010 đến nay, toàn tỉnh thu trên 742 tỷ đồng BHXH, gần 58 tỷ đồng BHTN bắt buộc. Nhìn chung, số thu BHXH, BHTN bắt buộc tăng đều so với các năm, tuy nhiên số thu tăng chủ yếu là do mức lương tối thiểu chung, tối thiểu vùng tăng. Theo thống kê, đến nay, các cơ quan, đơn vị còn nợ trên 65 tỷ đồng tiền BHXH. Trong đó riêng 6 tháng đầu năm 2013, số dự nợ BHXH của các cơ quan, đơn vị đã lên đến trên 25 tỷ đồng, tập trung tại các doanh nghiệp khu vực ngoài nhà nước.

Đối với BHXH tự nguyện hầu như cũng chưa được người dân quan tâm. Đến nay, tổng số người tham gia BHXH tự nguyện toàn tỉnh chỉ có 334 người, phần lớn là những người đã có thời gian tham gia BHXH từ 15 năm trở lên và muốn tiếp tục tham gia BHXH đủ 20 năm để được hưởng lương hưu theo quy định.

Cần có chế tài xử phạt đủ mạnh

Nhằm tăng cường công tác quản lý về BHXH, thời gian qua, các ngành chức năng đã tích cực phối hợp tổ chức các đoàn kiểm tra liên ngành và đã tiến hành kiểm tra 319 đơn vị sử dụng lao động đại diện chi trả, 27 lượt cơ quan BHXH huyện, thành phố trực thuộc. Qua đó, phát hiện, thu hồi trên 17 tỷ đồng tiền nợ đọng BHXH; chấn chỉnh việc trích nộp BHXH hàng tháng không đúng quy định tại các đơn vị; phát hiện, xử lý 105 đơn vị chiếm dụng 7% tiền trích nộp BHXH bắt buộc của 1.642 lao động; đề nghị cấp 147 sổ BHXH cho người lao động theo đúng quy định…

Vừa qua, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định 95/2013/NĐ-CP, quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, BHXH, có hiệu lực từ tháng 10-2013. Theo đó, người sử dụng lao động chậm đóng BHXH bắt buộc, BHTN hoặc đóng không đúng mức quy định có thể bị phạt đến 75 triệu đồng (quy định cũ là 30 triệu đồng). Tuy nhiên, cơ quan chức năng lại gặp lúng túng trong việc triển khai thực hiện do chưa có thông tư hướng dẫn. Ngoài ra, so với mức phạt mới đưa ra, đối với một số doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nợ tiền BHXH với số tiền lớn chấp nhận đóng tiền phạt vì mức lãi suất chậm đóng BHXH vẫn thấp hơn nhiều so với mức lãi suất vay ngân hàng. Đến nay, trên địa bàn tỉnh vẫn chưa có đơn vị, doanh nghiệp nào bị xử phạt do vi phạm quy định BHXH. Đây chính là những nguyên nhân dẫn đến sự chây ỳ, xem thường pháp luật của các trường hợp vi phạm.

Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý BHXH, các ngành chức năng cần phải “mạnh tay” hơn trong việc thực hiện các biện pháp chế tài đối với những doanh nghiệp cố tình trốn tránh, nợ, chậm đóng BHXH, BHTN kéo dài, nhằm răn đe, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của các doanh nghiệp, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng cho người lao động.

Uyên Thu