Tộc họ Cà Mau có 57 hộ/335 nhân khẩu, chiếm tỷ lệ nhiều nhất trong toàn xã. Đây là yếu tố thuận lợi trong phát huy truyền thống đoàn kết trong tộc họ, thực hiện các quy ước cộng đồng. Ông Cà Mau Voa, Chủ tịch UBMT TQVN xã, Trưởng tộc họ cho biết: Chúng tôi chia các hộ trong tộc họ thành 4 nhóm (mỗi nhóm từ 15 đến 20 hộ) theo cụm dân cư ở các thôn. Mỗi nhóm tổ chức sinh hoạt và nắm bắt tình hình của các thành viên. Trong các buổi sinh hoạt nhóm và tộc họ, chúng tôi động viên bà con tích cực lao động sản xuất, nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến từng hộ dân, từng thành viên trong tộc họ. Đặc biệt, tộc họ Cà Mau cũng luôn chú trọng khuyên bảo con em không phá rừng làm nương rẫy, không khai thác lâm sản, không tiếp tay cho lâm tặc. Tộc họ hiện đang tăng cường tuyên truyền, giáo dục nội dung chấp hành pháp luật về an toàn giao thông cho các thành viên.
Cà Mau Voa tộc trưởng thường xuyên thăm hỏi, động viên bà con trong tộc.
Đối với một số thanh - thiếu niên có biểu hiện thường xuyên tụ tập uống rượu, gây rối trật tự… các chức sắc lập danh sách, thông báo trong các buổi sinh hoạt tộc họ, kiểm điểm và giao cho chủ hộ quản lý, giáo dục. Hội đồng chức sắc tộc họ rất quyết liệt trong việc đôn đốc, nhắc nhở các gia đình điều chỉnh nhận thức, hành vi của con em mình. Nhờ vậy, các đối tượng có sự tiến bộ, cha mẹ và cả tộc họ đều yên tâm. Trường hợp nào vẫn tái phạm sẽ giao cho chính quyền địa phương có hướng xử lý.
Chị Cà Mau Thị Hà (thôn Tà Nôi), một thành viên của tộc họ phấn khởi cho biết: Từ ngày tộc họ có quy ước, tôi luôn nhắc chồng, con chấp hành tốt pháp luật. Con trai lớn ở nhà cũng được động viên đi bộ đội, gia đình rất yên tâm. Các con nhỏ thì đi học đầy đủ.
Đồng chí Cà Mau Thuần, Trưởng Công an xã Ma Nới cho biết: Việc đưa nội dung đảm bảo an ninh trật tự vào quy ước của các tộc họ đã góp phần tích cực trong ổn định an ninh trật tự của địa phương. Những năm gần đây, trong tộc họ Cà Mau không có đối tượng vi phạm pháp luật. Riêng năm 2012, tộc họ có một trường hợp thường xuyên uống rượu gây rối, có biểu hiện bạo lực gia đình bị đưa vào quản lý theo Nghị định 163 của Chính phủ, được tộc họ và các đoàn thể động viên, giáo dục, đến nay được công nhận chấp hành tốt. Mặt khác, nhận thức và tinh thần trách nhiệm chấp hành pháp luật của các hộ dân trong tộc họ cũng được nâng lên rõ rệt. Mới đây, ngành Lâm nghiệp Ninh Sơn cũng đã chọn 3 hộ dân trong tộc họ Cà Mau thực hiện thí điểm mô hình hộ dân tham gia bảo vệ rừng.
Cùng với tộc họ Cà Mau, các tộc họ Tà Yên và Va Ri Nhông trên địa bàn cũng xây dựng quy ước tộc họ và lồng ghép nội dung bảo đảm an ninh trật tự vào sinh hoạt cộng đồng. Thực tế cho thấy việc nhân rộng mô hình tộc họ tự quản về an ninh trật tự không chỉ có ý nghĩa trong việc xây dựng và phát triển của tộc họ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
Bảo Bình