Từ năm 2012 đến nay, Sở KH&CN tỉnh Ninh Thuận phối hợp với Sở KH&CN tỉnh Lâm Đồng, Sở KH&CN tỉnh Khánh Hòa triển khai thực hiện 3 đề tài cấp tỉnh và cấp bộ, gồm: “Nghiên cứu giám định di truyền và đánh giá khả năng phát triển của bò lai F1 giữa bò tót và bò nhà tại vùng rừng giáp ranh tỉnh Ninh Thuận và Lâm Đồng”; “Khai thác và phát triển nguồn gen bò quý hiếm tại vùng rừng giáp ranh 3 tỉnh: Ninh Thuận, Lâm Đồng, Khánh Hòa”; “Bảo tồn và sử dụng bền vững nguồn gen bò tót lai F1 giữa bò cái nhà và bò tót đực giai đoạn 2021-2025”.
Đến nay, các đề tài cơ bản đã thực hiện các nội dung theo thuyết minh đã được phê duyệt và đang tiếp tục theo dõi khả năng sinh sản theo các phép lai giữa các thế hệ con lai bò tót, khả năng sinh trưởng, phát triển của bê con thế hệ thứ 3 và chăm sóc nuôi dưỡng, theo dõi sức khỏe, phòng trị bệnh đàn con lai bò tót. Hiện tại, tổng đàn có 9 cá thể bò tót lai F1, 1 cá thể bò tót lai F2 và 1 cá thể bò tót lai F3. Ông Nguyễn Ngọc Minh, Phó Giám đốc phụ trách VQG Phước Bình, cho biết: Sau 12 năm chăm sóc và thực hiện 3 đề tài nghiên cứu về đàn bò tót lai tại VQG Phước Bình, đến nay các cá thể bò tót lai F1 sinh trưởng và phát triển tốt, tuy nhiên vẫn chưa có dấu hiệu giao phối và sinh sản trong quần thể. Các cá thể bò này chủ yếu phục vụ nhu cầu tham quan, giáo dục đa dạng sinh học.
Khu vực nuôi bò tót tại Vườn quốc gia Phước Bình.
Tại hội thảo, GS.TS Dương Nguyên Khang, Trường Đại học Nông Lâm TP. Hồ Chí Minh cho biết: Để nhân giống và bảo tồn nguồn gen quý của đàn bò tót lai Ninh Thuận thì cần xác định lại bộ gen và độ sinh tinh của các cá thể bò đực lai F1 hiện có. Từ đó xác định những cá thể phù hợp để tách đàn nuôi dưỡng phục vụ nhân giống. Bên cạnh đó, các ngành chức năng cần xác định mục đích hướng tới trong việc quản lý và chăm sóc bò tót để phục vụ hoạt động du lịch, giáo dục đa dạng sinh học cộng đồng; nghiên cứu, bảo tồn nguồn gen quý của bò tót. Từ đó, đề ra hướng đi tối ưu trong việc khai thác, bảo tồn và nhân giống bò tót lai quý hiếm.
Cũng tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo các sở, ngành đã thảo luận và đề xuất các phương án chăm sóc, quản lý đàn bò lai trong giai đoạn đến hết năm 2025 và giai đoạn sau năm 2025; khả năng lai tạo và một số giải pháp khai thác bảo tồn hiệu quả; triển vọng bảo tồn và phát triển nguồn gen bò quý hiếm; liên kết khai thác và sử dụng phát triển nguồn gen quần đàn con lai bò tót tại VQG Phước Bình; phối hợp công tác bảo tồn con lai bò tót với phát triển du lịch địa phương...
Ông Võ Quang Lãm, Phó Giám đốc Sở KH&CN, cho biết: Các đề tài nghiên cứu về bò tót đang thực hiện sẽ kết thúc vào tháng 12/2025, khi đó đàn bò lai ở độ tuổi là 15 năm so với vòng đời của bò là 15-20 năm. Do đó, khả năng sẽ xuất hiện các hiện tượng bò bệnh, suy yếu là rất cao. Do đó, trên cơ sở những ý kiến đề xuất tại hội thảo, đơn vị ghi nhận và đề xuất với UBND tỉnh để có hướng giải quyết cấp thiết đối với đàn bò tót lai F1 tại VQG Phước Bình trong giai đoạn sau năm 2025.
Phan Thanh