Bài 1: Quyết sách chiến lược vì sự phát triển của tương lai

ĐHN đã được chứng minh là nguồn cung cấp điện ổn định; phát triển ĐHN kết hợp với năng lượng tái tạo trong bối cảnh chống biến đổi khí hậu, chuyển đổi xanh là một yêu cầu rất cần thiết cho sự phát triển bền vững.

Thống nhất chủ trương

Tại nghị quyết Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã đồng ý tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư dự án ĐHN Ninh Thuận đã bị tạm dừng từ năm 2016. Quốc hội giao Chính phủ khẩn trương chỉ đạo bố trí nguồn lực thực hiện theo kết luận của cấp có thẩm quyền; nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các luật có liên quan, trong đó có Luật Năng lượng nguyên tử.

Trước đó, ngày 25/11, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã họp xem xét, cho ý kiến về một số nội dung. Trong đó, cơ bản thống nhất chủ trương tái khởi động dự án ĐHN Ninh Thuận và tiếp tục nghiên cứu chương trình ĐHN tại Việt Nam. Chủ trương này nhằm bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường tiềm lực khoa học, công nghệ và phát triển bền vững đất nước. Trung ương giao Bộ Chính trị chỉ đạo các cơ quan, địa phương có liên quan nghiên cứu, xây dựng đề án phát triển ĐHN tại Việt Nam trong thời gian tới; trước mắt tiếp tục nghiên cứu dự án nhà máy ĐHN Ninh Thuận. Phát biểu kết luận Hội nghị Trung ương, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết: Ban Chấp hành Trung ương Đảng thống nhất cao với chủ trương tái khởi động chương trình ĐHN tại Việt Nam và tiếp tục nghiên cứu dự án ĐHN Ninh Thuận. Tổng Bí thư nhấn mạnh đây là công việc quan trọng để phát triển hạ tầng năng lượng quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Công việc này cần được thực hiện khẩn trương, đáp ứng yêu cầu cao nhất về đảm bảo an toàn và bảo vệ môi trường.

Yêu cầu tất yếu cho phát triển

Theo Bộ Công Thương, hiện nay nước ta đang đối mặt với yêu cầu nguồn năng lượng ngày một gia tăng. Dự kiến tổng công suất điện đáp ứng cho nhu cầu sản xuất và sinh hoạt đến năm 2030 cần khoảng 70GW và tới năm 2050 là 400-500GW. Trong khi đó, các nguồn năng lượng truyền thống như thủy điện, than đá đã hạn chế cả về trữ lượng lẫn mức độ tác động ảnh hưởng xấu đến môi trường. Bởi thời gian gần đây, năng lượng tái tạo đã được quan tâm phát triển mạnh mẽ nhưng chưa đủ đáp ứng một cách ổn định, lâu dài cho nền kinh tế đang phát triển với tốc độ nhanh chóng. Tại Báo cáo số 250/BC-BCT của Bộ Công Thương ngày 1/10/2024 về nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để phát triển ĐHN Việt Nam, Bộ Công Thương khẳng định rằng: Hiện nay ĐHN ngày càng được nhiều nước trên thế giới quan tâm và tiếp tục phát triển trong bối cảnh chống biến đổi khí hậu, thực hiện cam kết giảm khí thải nhà kính, đảm bảo an ninh năng lượng. Tính đến thời điểm cuối tháng 8/2024, trên thế giới có 415 lò hạt nhân năng lượng đang vận hành với tổng công suất 373.735MWe và 62 lò đang được xây dựng với tổng công suất khoảng 64.971MWe. Bên cạnh 32 nước đang sở hữu và vận hành các nhà máy ĐHN, 20 quốc gia khác cũng đang xem xét phát triển để đáp ứng nhu cầu năng lượng, hiện thực hóa các cam kết chống biến đổi khí hậu. ĐHN cung cấp khoảng 10% điện năng sản xuất trên toàn thế giới và giữ vai trò quan trọng trong cơ cấu nguồn điện của nhiều nước.

Tại COP28, 22 quốc gia trong đó có các nước lớn như: Mỹ, Nhật Bản, Anh, Pháp, Canada đã ký vào bản tuyên bố tăng 3 lần công suất lắp đặt ĐHN trên thế giới vào năm 2050 (so với hiện tại). Tại Nhật Bản, ngoài việc tái khởi động các tổ máy sau sự cố Fukushima, Nhật Bản đang có chiến lược phát triển ĐHN đạt tỷ trọng 20-22% vào năm 2030. Trung Quốc hiện đang triển khai chương trình ĐHN tham vọng rất lớn, dự kiến đến năm 2030 sẽ đứng đầu thế giới và đến 2035 tổng công suất ĐHN vận hành của nước này đạt khoảng 180GW.

Cho ý kiến góp ý đối với báo cáo về phát triển ĐHN của Bộ Công Thương, đồng chí Trần Quốc Nam, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh khẳng định: Phát triển ĐHN nhằm đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững, đáp ứng mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, từng bước xây dựng và phát triển ngành công nghiệp ĐHN, có đóng góp hiệu quả trực tiếp cho phát triển kinh tế - xã hội và tăng cường tiềm năng khoa học, công nghệ của đất nước. Do đó việc bổ sung một loại hình năng lượng sạch, chạy nền mang tính ổn định, chiến lược là ĐHN, UBND tỉnh Ninh Thuận đồng thuận sự cần thiết nghiên cứu, phát triển dự án ĐHN Ninh Thuận theo đề nghị của Bộ Công Thương.

Trước bối cảnh nền kinh tế- xã hội toàn cầu có nhiều biến động, nhu cầu tiêu thụ điện của Việt Nam được dự báo tiếp tục tăng cao, mục tiêu đa dạng hóa nguồn cung cấp điện đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, việc tiếp tục triển khai dự án ĐHN Ninh Thuận được Chính phủ khẳng định là hết sức cấp thiết đảm bảo mục tiêu cung cấp nguồn điện có quy mô công suất đủ lớn, ổn định là nguồn năng lượng xanh, bền vững.

Anh Tuấn