Góp ý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi): Mở rộng thêm quyền về đất đai cho kiều bào

Ông Đặng Thanh Bình, Phó ban Liên lạc kiều bào Quận 1 (TP Hồ Chí Minh) cho biết, hiện có khoảng 5,5 triệu người Việt Nam ở nước ngoài. Trong số đó, rất nhiều người, đặc biệt từ 60 tuổi trở lên (chiếm 20% tổng số kiều bào) muốn trở về quê hương sinh sống. Việc sửa đổi Luật Đất đai đang được dư luận kiều bào đặc biệt quan tâm.

Ông Đặng Thanh Bình nhận định, so với Luật Đất đai hiện hành, dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã có nhiều điểm mới trong việc quy định về quản lý, sử dụng đất liên quan đến nước ngoài. Từ chỗ kiều bào chỉ được mua một nhà ở hoặc một căn hộ chung cư, thì nay không còn bị hạn chế số lượng nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam.

Cụ thể, điểm G, khoản 1, Điều 30 của dự thảo Luật nêu rõ quy định người Việt Nam định cư ở nước ngoài thuộc diện được phép sở hữu nhà ở tại Việt Nam theo quy định của pháp luật về nhà ở được mua, thuê, nhận thừa kế, nhận nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất, hoặc nhận quyền sử dụng đất ở. Theo đó, người Việt Nam định cư ở nước ngoài không bị giới hạn việc nhận quyền sử dụng đất ở trong các dự án phát triển như quy định tại Luật Đất đai năm 2013.

Theo ông Bình, việc Nhà nước tạo điều kiện cho kiều bào sở hữu nhà ở, đất ở là bước tiến lớn để người Việt Nam định cư ở nước ngoài có quyền bình đẳng như các nhà đầu tư trong nước, góp phần giúp người Việt Nam định cư ở nước ngoài có thêm cơ hội tiếp cận đất đai để “an cư lạc nghiệp”, gắn bó nhiều hơn với quê hương. Kiều bào sở hữu bất động sản còn góp phần đóng thuế và phát triển các ngành dịch vụ liên quan.

Ông Bình cho biết, tuy dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định kiều bào được mua nhà đã giải quyết được một phần nhu cầu về chỗ ở của kiều bào, nhưng số lượng dự án, khu đô thị mới lại có hạn, đôi khi giá quá cao, không phù hợp với túi tiền hoặc địa điểm không thuận tiện, không đáp ứng mong muốn được ở gần thân nhân của kiều bào.

Bên cạnh đó, việc thừa kế, cho tặng bất động sản với kiều bào không được quy định trong luật cũng là một yếu tố chưa phù hợp, vì có nhiều trường hợp kiều bào ra nước ngoài làm việc, sinh sống, có quốc tịch nước ngoài nhưng bố, mẹ, gia đình vẫn sống ở Việt Nam. Khi bố mẹ, người thân muốn chia, tặng đất ở, nhà ở cho kiều bào ở nước ngoài thì gặp khó khăn do luật không quy định.

Ông Bình đề nghị dự thảo Luật bổ sung quy định về việc mua, tặng nhà ở, đất ở đối với kiều bào cũng như mở rộng diện đất ở, nhà ở kiều bào được mua, tặng. Điều này sẽ giúp đáp ứng được nhu cầu của kiều bào về nhà ở trong nước, vừa thu hút được nguồn vốn lớn, thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển.

Tiến sỹ Nguyễn Vinh Huy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh cho biết, chính sách về đất đai hiện tại chỉ mới tạo điều kiện cho kiều bào mua nhà để ở, chưa cho phép việc kinh doanh, trong khi nhu cầu mua bất động sản để kinh doanh của kiều bào tại Việt Nam rất cao.

Quy định tại khoản 2 Điều 11 Luật Kinh doanh bất động sản hiện hành cũng nêu rõ, chủ thể là người Việt Nam định cư ở nước ngoài không được mua nhà, công trình xây dựng để bán, cho thuê, cho thuê mua với tính cách là một giao dịch kinh doanh bất động sản.

Theo ông Huy, nguồn lực của kiều bào đối với thị trường bất động sản của Việt Nam có rất nhiều tiềm năng. Mỗi năm kiều hối chuyển về Việt Nam gần 20 tỷ USD. Nếu hạn chế việc sở hữu bất động sản để kinh doanh của kiều bào tại Việt Nam sẽ làm thất thoát một nguồn ngoại tệ lớn, trong khi thị trường bất động sản trong nước đang gặp khó khăn về vốn.

Ông Huy kiến nghị, tới đây, quá trình sửa đổi Luật Đất đai cùng với sửa đổi Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở, cần phải đồng bộ hóa quy định cho phép người Việt Nam định cư ở nước ngoài có đủ phạm vi giao dịch bất động sản khi mua nhà để bán, cho thuê như các tổ chức, cá nhân kinh doanh bất động sản ở trong nước.

Tại hội nghị, nhiều đại biểu đóng góp ý kiến về vấn đề quy hoạch “treo”. Ông Nguyễn Phương Nam, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư ROBOT cho biết, thời gian qua, nhiều dự án đã có quy hoạch nhưng chậm triển khai thực hiện đến hơn chục năm, ảnh hưởng rất lớn đến quyền của người sử dụng đất; làm lãng phí tài nguyên đất trong khi người dân lại không có đất để sản xuất, kinh doanh...

Ông Nam đề nghị dự thảo Luật cần làm rõ hơn quyền của người sử dụng đất trong vùng quy hoạch đã được cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Đặc biệt, dự thảo Luật cần quy định chế tài xử lý và thực hiện nghiêm khi xuất hiện các dự án “treo” để đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất và việc sử dụng đất hiệu quả, tránh lãng phí.

Các đại biểu cũng góp ý về việc dự thảo Luật bãi bỏ quy định về khung giá đất, xây dựng bảng giá đất sát với giá thị trường là hoàn toàn hợp lý, giúp Nhà nước và người dân đều có lợi.

Tuy nhiên, theo Điều 154 dự thảo Luật, bảng giá đất chỉ áp dụng cho một số mục đích, còn mục đích khác như bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, thu tiền khi giao đất cho các tổ chức thì lại phải định giá cho từng dự án; điều này sẽ làm phát sinh thêm nhiều giá đất.

Do đó, các đại biểu đề nghị quá trình hoàn thiện dự thảo Luật cần bổ sung thêm quy định về xây dựng hệ thống thông tin đất đai, tăng cường chất lượng công tác định giá để định giá đất sát với giá thị trường, góp phần xây dựng thị trường bất động sản công bằng, minh bạch.