Những người thợ thủ công đã làm thế nào để vận chuyển và đưa những khối đá hàng chục tấn lên cao? Làm thế nào giữa các tảng đá không cần chất kết dính mà ngôi thành vẫn vững vàng qua bao mưa nắng?
Thành Nhà Hồ (Vĩnh Lộc, Thanh Hóa) vốn là kinh đô của nhà Hồ, thành còn được gọi là Tây Đô để phân biệt với Đông Đô (Thăng Long - Hà Nội). Đây là một công trình kiến trúc đồ sộ, một hoàng thành rộng lớn vào bậc nhất Việt Nam, có người đã ví von đây là “Kim tự tháp” đá của Việt Nam.
Công trình hùng vĩ này do Hồ Quý Ly - lúc bấy giờ là tể tướng cho xây dựng vào năm 1397. Thành có bình đồ kiến trúc hơi vuông với hai mặt nam - bắc dài hơn 900 m, hai mặt đông - tây dài hơn 700 m, độ cao trung bình 7 - 8 m, có nơi như ở cửa nam cao tới 10 m.
Điều đặc biệt thú vị là toàn bộ tường thành và bốn cổng chính được xây dựng bằng những phiến đá xanh, đục đẽo tinh xảo, vuông vức, xếp chồng khít lên nhau với tổng khối lượng đá được sử dụng xây thành khoảng 20.000 m³ và gần 100.000 m³ đất được đào đắp.
Các phiến đá có kích thước rất lớn, chiều dài trung bình 1,5m, cá biệt có phiến dài tới 5m, rộng 1,5m và nặng tới 15 - 20 tấn.
Các cổng thành được xây dựng theo kiến trúc hình vòm. Những phiến đá trên vòm cửa đục đẽo hình múi bưởi, xếp khít lên nhau. Cổng tiền (phía Nam) là cổng chính, có ba cửa. Cửa giữa rộng và cao gần 6m, hai cửa bên rộng 5,4 m, cao 5,3 m. Ba cổng còn lại chỉ có một cửa.
Điều đáng ngạc nhiên là một công trình kiến trúc đồ sộ, vững chắc như vậy mà theo tương truyền của nhân dân địa phương, thành chỉ được xây trong vòng ba tháng. Cho đến nay vẫn còn tồn tại nhiều giả thuyết và bí mật xung quanh việc xây thành.
Đầu thế kỷ 20, nhà nghiên cứu người Pháp L.Bezacier, chuyên nghiên cứu về văn hóa Đông Dương, đã nhận xét về thành nhà Hồ như sau: “Thành cổ này là một mẫu mực độc nhất về việc sử dụng những khối đá vôi to lớn, được đẽo gọt và ghép một cách rất tài tình...”.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, đá xây thành đã được vận chuyển từ vùng núi An Tôn,
Xuân Đài hoặc núi Nhồi cách thành từ vài cho đến hàng chục cây số
Cổng thành phía Nam với ba cửa mái vòm lớn
Cổng thành phía Đông với mái vòm bằng đá rất đẹp
Chỉ bằng những phương tiện thủ công nhưng người xưa đã tạo nên một thành đá rất đồ sộ.
Các góc thành đều rất vuông vức
Những tảng đá được chồng khít lên nhau và giữa chúng không hề có chất kết dính
Một vài chỗ đã có hiện tượng lún đỗ để lộ ra những phiến đá với kích thước khổng lồ
Cho đến bây giờ việc xây thành vẫn là một bí mật
Bức tường thành bằng đá vẫn vững vàng qua hàng trăm năm
Giữa thành là một đôi rồng đá rất đẹp, dấu tích của cung điện ngày xưa.
Điều thú vị là cả hai con rồng đá này đều bị chặt đầu chặt đuôi?
Theo Hoàng Giang
Vietnamnet