Phó Thủ tướng: Nghề nào giỏi cũng thành công

Sáng 7/3, đến dự khai mạc hội thảo “Việt Nam - Phát triển giáo dục và kỹ năng để nắm bắt các cơ hội nghề nghiệp trong tương lai”, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh muốn phát triển, muốn tăng năng suất có rất nhiều việc phải làm nhưng việc vô cùng quan trọng là phải nâng được chất lượng giáo dục và đào tạo.

“Đất nước Việt Nam từ mấy nghìn năm đã vượt qua rất nhiều khó khăn, thử thách, thậm chí có lúc tưởng không vượt qua được, đó là vì con người Việt Nam có những phẩm chất rất đáng quý”, Phó Thủ tướng khẳng định và nêu thực tế: “Việt Nam mới vừa thoát khỏi tình trạng là một nước nghèo nhưng vẫn còn nhiều nơi rất nghèo. Trong khi, nhiều nước cách đây mấy chục năm còn nghèo hơn Việt Nam thì bây giờ đã giàu hơn. Điều đó có nghĩa là lực lượng lao động Việt Nam còn nhiều hạn chế. Chính vì lý do đó, từ 2 năm nay, Việt Nam thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện hệ thống giáo dục, đào tạo, trong đó đào tạo nghề, là một phần rất quan trọng”.

Phó Thủ tướng nêu lên một vài số liệu thống kê rất đáng suy nghĩ về đào tạo nghề ở Việt Nam khi mới có 53% lao động được đào tạo nhưng chỉ hơn 20% có thời gian đào tạo trên 3 tháng, còn lại là dưới 3 tháng.

“Số lượng thì như vậy nhưng trong cơ cấu cũng có vấn đề. Cụ thể năm 2015 có trên 400.000 sinh viên nhập học tại 234 trường đại học nhưng chỉ có trên 130.000 người vào học tại 385 trường cao đẳng”.

Không chỉ gặp vấn đề về số lượng, cơ cấu mà chất lượng đào tạo nghề ở Việt Nam, theo Phó Thủ tướng thì “không cần nghe đâu xa, ngay DN ở Việt Nam cũng nói rằng số lao động ở tất cả mọi trình độ sau khi tốt nghiệp ra mà đáp ứng ngay được yêu cầu công việc cũng rất thấp”.

Dẫn số liệu từ một báo cáo của Ngân hàng Thế giới đánh giá chất lượng lao động Việt Nam sau đào tạo chỉ đạt hơn 3 điểm/10 điểm (trong khi một số nước châu Á như Hàn Quốc là trên 6,5 điểm, Thái Lan khoảng 5 điểm), Phó Thủ tướng cho biết thêm có thống kê khác chia lao động thành 3 tầng thì kết quả có tới 80% lao động gián tiếp, quản lý ở trong các DN chưa đạt yêu cầu, thiếu kỹ năng; 60% lao động kỹ thuật thiếu các kỹ năng cần thiết; 20% lao động giản đơn không đáp ứng được yêu cầu kỹ năng lao động cơ bản.

“Tức là ở Việt Nam trình độ lao động càng cao thì chất lượng lại càng thấp”, Phó Thủ tướng nói.

Để từng bước thay đổi thực trạng này, Phó Thủ tướng cho rằng có rất nhiều vấn đề cần giải quyết mà không đơn thuần là phương pháp dạy, phương pháp học, cơ sở vật chất, máy móc trang thiết bị... Từ chính sách sử dụng, đãi ngộ lao động cho đến chính sách thu hút đầu tư vào giáo dục và đặc biệt là trong lĩnh vực dạy nghề cũng như mối quan hệ giữa người đào tạo và người sử dụng lao động...

Nhắc lại câu tục ngữ “Nhất nghệ tinh/Nhất thân vinh”, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chia sẻ: Nghề có thể không cần nhiều nhưng thật giỏi một nghề thì dù nghề nào cũng đem đến sự thành công và vinh quang cho từng người. Và trong xu thế hợp tác, hội nhập ngày nay, “thân vinh” không còn giới hạn trong một gia đình, một họ tộc, một làng xóm hay huyện, tỉnh... mà đã ở phạm vi toàn cầu.

Việc hình thành cộng đồng ASEAN, tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới là những cơ hội quý giá cần được tận dụng để lĩnh vực đào tạo nghề của Việt Nam vượt qua những thách thức trong phát triển nguồn nhân lực chất lượng, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của doanh nghiệp trong xu thế hội nhập, toàn cầu hóa mạnh mẽ.

Các tham luận tại hội thảo cho thấy toàn cầu hóa, công nghệ mới và thời gian làm việc lâu hơn đang làm thay đổi thị trường lao động. Lực lượng lao động có tay nghề là chìa khóa dẫn tới tăng năng suất và tăng trưởng kinh tế ở mỗi quốc gia. Các mô hình kinh doanh và công nghệ đang phát triển với tốc độ nhanh, đặt ra yêu cầu cần phải có chiến lược phát triển đào tạo nghề quốc gia linh hoạt.

Theo ông Jon Andrews, chuyên gia tư vấn quản lý và phát triển nguồn nhân lực của Công ty PricewaterhouseCoopers (PwC), các quốc gia cần phải có khả năng thích ứng nhanh với lực lượng lao động tương lai bằng việc đầu tư phát triển nguồn nhân lực.

Mục tiêu quan trọng là tạo ra kế hoạch phát triển nguồn nhân lực dài hạn với các kỹ năng lao động không chỉ cần thiết trong hiện tại mà còn cần xét đến những yêu cầu của tương lai. Trong đó, cần ứng dụng công nghệ tiên tiến để cải thiện cách thức tiếp cận và chất lượng đào tạo, dạy nghề.

Đánh giá về thực trạng thị trường lao động và công tác đào tạo nghề tại Vệt Nam, ông Wiil Day, chuyên gia của PwC, cho rằng những việc làm mới có thể được tìm thấy trong thị trường lao động hiện nay nhưng người sử dụng lao động đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng được nguồn nhân lực thích hợp. Vì vậy, trang bị cho người lao động các kỹ năng thích hợp là một phần quan trọng trong nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng, đẩy mạnh hiện đại hóa nền kinh tế Việt Nam với tầm nhìn dài hạn.

Thứ trưởng Bộ LĐTB&XH Doãn Mậu Diệp đã nêu một số hạn chế nổi cộm của công tác đào tạo nghề, phát triển nguồn nhân lực ở Việt Nam như chưa có khung trình độ quốc gia tương thích với khu vực và quốc tế; mất cân đối trong cơ cấu ngành nghề, vùng miền; công tác phân luồng học sinh chưa hiệu quả; nhận thức xã hội về dạy nghề chưa tương xứng; gắn kết giữa DN và cơ sở dạy nghề còn thụ động...

Có ý kiến nhận xét tại Việt Nam, việc đào tạo nghề thường được thực hiện trong các trường học và cơ sở đào tạo, học viên ít có cơ hội thực hành cùng với tình trạng thiếu DN dẫn dắt đào tạo dẫn đến việc nhân viên thiếu kỹ năng quan trọng mà nhà tuyển dụng cần. Vì thế, việc phát triển khung chương trình đào tạo dựa vào DN tuyển dụng sẽ giúp giải quyết vấn đề này.