Nhớ lại dịp tết dương lịch, tôi ngóng hoài Mai Anh Đào vẫn chưa nở, thì Nhiếp ảnh gia Trần Thanh Sang (TP Hồ Chí Minh) điện thoại ra Thủy Tạ uống cà phê. Anh khoe chùm ảnh thật ấn tượng. Tôi ngạc nhiên hỏi “Đào đâu ra vậy”. Anh “bật mí”, nhờ bạn ở Viện Hạt nhân “chỉ điểm” có một cây nở sớm “sung” lắm, thế là 10 giờ đêm nhảy xe Phương Trang lên “chụp” đào, ảnh đó, tin chưa? Tôi ngẩn “tò te”, mặt nghệt như “bò đội nón” vì là dân Đà Lạt “mê” nhiếp ảnh mà không biết cây này. Bởi, ngày nào đi làm tôi cũng rảo quanh hồ Xuân Hương xem hoa nở thế nào mới yên tâm đến công sở “chúi mũi” vào vi tính. Vẫn những cây đào sần sùi, mảnh mai “cởi bỏ” hết lá vàng “ngủ vùi” trong sương lạnh. Tôi quan sát từng cây mỗi ngày, nhìn kỹ mới thấy nhú “tí” nụ bé tẹo, rất chậm lớn. Xem ảnh Sang chụp, tôi mê mẩn bần thần. Thế là sớm hôm sau, tôi “phi” xuống Trại Mát (cách chợ Đà Lạt 10km), hỏi dân thấy liền, chụp lia lịa đầy “cạc” mới thôi. Bây giờ thì khắp mọi nẻo đường Đà Lạt, Mai Anh Đào đã nở rộ, hồng rực như mỉm cười, vẫy gọi, níu giữ chân người. Lúc nào ra phố cũng thấy “người người chụp ảnh” Mai Anh Đào. Bất kể người dân hay du khách thi nhau chụp bằng đủ thứ (máy ảnh, điện thoại, camera..). Riêng tôi, ngày nào cũng chụp Mai Anh Đào (sáng, trưa, chiều, tối), mỗi thời khắc có một vẻ đẹp khác nhau. Tôi thường gặp may, lần nào đi chụp cũng gặp người đẹp làm mẫu miễn phí. Khi thì nữ sinh, hoa khôi, nghệ sĩ, sinh viên và cả “đầm tây” nữa với áo dài, măng tô, váy ngắn, váy dài... đủ kiểu. Những lúc ấy tôi chụp như “lên đồng” hết “cạc” mà vẫn “thèm thuồng”.

Mai Anh Đào (tên khoa học Prunus Cesacoides) là loại cây thân gỗ, khoảng 5 tuổi (cao từ 5-6m, tán lá rộng 2-3m) bắt đầu nở hoa khá sung mãn. Vào đầu mùa khô (tháng 10 hàng năm) Mai Anh Đào vàng lá dần, rụng hết, trơ trọi cành nhánh khẳng khiu và ngủ đông. Khi đất trời chuyển mùa (khoảng giữa tháng 1) là lúc Mai Anh Đào “bừng tỉnh” nở hoa báo hiệu xuân về. Mai Anh Đào nở đồng loạt, chi chít hoa từ gốc đến ngọn thật ấn tượng. Cả thành phố như “mặc” áo hồng, làm lòng người ngất ngây, rạo rực khó quên. Hơn một tháng sau thì hoa nhạt mầu dần, tàn dần, cũng là lúc lá non xuất hiện. Rồi những quả Mai Anh Đào bé tẹo (nhỏ hơn trái xoan) thấp thoáng trong kẽ lá, khi chín có mầu tím, vị chua chua hơi chát rất quyến rũ đám học trò Đà Lạt. Sở dĩ có tên gọi “Mai Anh Đào” là vì thân cành giống cây Đào, hoa 5 cánh giống hoa Mai, dáng cây giống Anh Đào Nhật Bản nên người Đà Lạt ghép “ba trong một” thành Mai Anh Đào. Mai Anh Đào xuất hiện ở Đà Lạt hơn 100 năm nay, có lẽ là loài cây bản địa (vì không phải cây Anh Đào du nhập từ Nhật Bản). Vài chục năm nay, Đà Lạt trồng nhiều cây con (ươm bằng hạt) khắp thành phố. Nhưng, trồng tập trung dày đặc hai bên đường Lê Đại Hành, Hùng Vương, Trần Hưng Đạo, Tương Phố, Hai Bà Trưng, quanh hồ Xuân Hương, trong công viên, khu du lịch và đường Mai Anh Đào (con đường duy nhất ở Đà Lạt mang tên loài hoa này). Đặc biệt, tại Công viên Trần Quốc Toản (soi bóng bên hồ Xuân Hương) mới trồng hơn 2.000 cây Mai Anh Đào, khoảng 5 năm sau sẽ có một rừng đào nở rực mỗi độ xuân về. Khi ấy, sẽ tổ chức “Lễ hội Mai Anh Đào Đà Lạt” tương tự như “Lễ hội hoa Anh Đào Nhật Bản”. Hy vọng rằng ý tưởng này sẽ thành hiện thực. Vì, mùa Mai Anh Đào nở là “Mùa Festival”, “Mùa Cưới”, “Mùa Tết”, “Mùa Chụp ảnh” của công chúng và du khách thập phương hội tụ về Đà Lạt. Mai Anh Đào loài hoa của mùa xuân, báo hiệu tết đến xuân về. Loài hoa này đã làm nên thương hiệu “Đà Lạt - thành phố Mai Anh Đào”, “Đà Lạt - thành phố Festival hoa Việt Nam”.

“Ai lên xứ hoa đào đừng quên mang về một cành hoa/ Cho tôi bớt mơ mộng chiều chiều nhìn mây trôi xa xa/ Người về từ hôm nao mà lòng còn thương vẫn thương/ Bao nhiêu năm tháng cũ mà hồn nào tôi vấn vương/ Giờ này nhìn sương khói mà thầm mơ màu hoa trên má ai”. Cảm ơn Nhạc sĩ Hoàng Nguyên sáng tác bài hát “Ai lên xứ hoa Đào”, đã chắp cánh cho Mai Anh Đào Đà Lạt “bay” xa hơn và được nhiều người yêu mến hơn!

Hà Hữu Nết