(NTO) Hệ tuần hoàn bao gồm tim và hệ thống mạch máu. Các động mạch đưa máu đỏ vận chuyển ôxy và các chất dinh dưỡng, các hormon đến cơ quan (não, tim, phổi, gan, thận...), tổ chức (cơ, xương, khớp, da…) để nuôi sống và kích hoạt liên tục; hệ tĩnh mạch mang máu đen chứa khí CO2 và các chất thải của cơ quan, tổ chức đến nơi thanh thải như gan (giải độc), phổi (thải CO2), thận (thải chất độc), tuyến mồ hôi… Nếu có bất kỳ sự ngưng trệ tuần hoàn ở đâu sẽ dễ xảy ra triệu chứng bệnh. Nguyên nhân thường làm ngưng trệ, tắc nghẽn tuần hoàn thường là do xơ vữa mạch máu. Lượng a-xít béo quá cao trong máu sẽ lắng đọng trong lòng mạch máu, làm cho lòng mạch hẹp dần, lượng máu lưu thông ít đi và mô, tế bào nơi đó sẽ bị thiểu dưỡng, làm hạn chế hoạt động. Nếu mảng vữa bị bóc tách đột ngột, che lấp hẳn lòng mạch, thường ở các mạch máu nhỏ, không có nhánh nối, làm thiếu máu cục bộ hoàn toàn sẽ gây ra tình trạng đột quỵ. Nếu ở não sẽ gây đột quỵ não, nếu ở tim sẽ gây nhồi máu cơ tim, nếu ở các bộ phận khác sẽ gây ra những ổ nhồi máu (chết một phần tế bào) làm suy giảm chức năng ở cơ quan đó. Ngoài ra mảng xơ vữa bám vào thành mạch làm giảm sự hấp thu chất dinh dưỡng, khí ôxy của chính thành mạch, làm xơ cứng thành mạch gây ra tăng huyết áp; làm suy yếu thành mạch, tạo ra những túi phồng động mạch (thường ở các động mạch lớn) ngày càng to dần dưới áp lực của huyết áp động mạch, nếu túi phồng động mạch vỡ đột ngột, hầu hết bệnh nhân đều tử vong do chảy máu bên trong không cấp cứu kịp.
Nguyên nhân xơ vữa mạch máu thường gặp:
- Ăn quá nhiều chất béo, nhất là các loại mỡ động vật.
- Ăn quá nhiều hơn nhu cầu sử dụng, năng lượng thừa sẽ được cơ thể chuyển hóa thành mỡ tích tụ trong cơ thể.
- Người béo phì.
- Sử dụng nhiều bia rượu, thuốc lá.
- Bệnh tiểu đường, tăng mỡ (cholesterol) máu, tăng huyết áp.
- Yếu tố di truyền.
Theo báo cáo của Bệnh viện Đa khoa tỉnh, năm 2015, bệnh viện tiếp nhận gần 300 ca nhồi máu cơ tim, trong đó có 5 ca tử vong, 45 ca nặng xin về, 40 ca chuyển viện lên tuyến trên. Đây là bệnh lý thường gặp có xu hướng ngày càng gia tăng. Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã khánh thành và đưa vào hoạt động Đơn vị Tim mạch can thiệp giúp những bệnh nhân mắc các bệnh tim mạch do xơ vữa mạch máu của tỉnh và bệnh nhân các vùng lân cận được điều trị với chi phí thấp, không còn phải chuyển đi tuyến trên.
Tuy nhiên, việc phòng bệnh hơn chữa bệnh. Xơ vữa mạch máu là một quá trình có thể bắt đầu xảy ra từ độ tuổi thanh xuân và càng tiến triển nhanh ở người cao tuổi. Vì vậy, nên phòng bệnh từ khi còn trẻ với những thực hành sau:
- Thường xuyên tập luyện thể dục, thể thao.
- Không ăn quá nhiều chất béo vượt hơn 25% tổng nhu cầu năng lượng hàng ngày.
- Không lạm dụng rượu bia; không hút thuốc lá.
- Điều trị ổn định các bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, tăng mỡ máu.
- Theo dõi cân nặng đừng cho vượt trọng lượng lý tưởng:
+ Trọng lượng lý tưởng nam = Chiều cao (cm) – 100.
+ Trọng lượng lý tưởng nữ = Chiều cao (cm) – 105.
Xin hãy quan tâm, đừng để quá trễ vì không thể điều trị phục hồi được hoàn toàn.
BS. Nguyễn Năm