Rút kinh nghiệm từ những năm trước, từ đầu năm đến nay Thuận Bắc đã chỉ đạo các xã thành lập Đội Thủy nông nội đồng và tổ chức nạo vét kênh mương nội đồng tại địa phương. Trạm Thủy nông huyện đã tích cực thực hiện phương án điều tiết nước hợp lý, tiết kiệm, tưới luân phiên giữa các đập kênh trong hệ thống, từng xứ đồng nên cơ bản đảm bảo cung cấp nước cho sản xuất.
Hồ thủy lợi Sông Trâu (Thuận Bắc). Ảnh: Duy Anh
Trong vụ đông-xuân năm nay, với kế hoạch gieo trồng 2.000 ha, Thuận Bắc đã thực hiện 2.945 ha (vượt 47%), trong đó có 1.890 ha lúa, đặc biệt qua thu hoạch cho thấy sản lượng lương thực và nhiều loại cây trồng vượt kế hoạch đề ra. Vụ hè-thu hiện tại, Thuận Bắc có kế hoạch gieo trồng 2.200 ha nhưng thực tế đến cuối tháng 6 đã có đến 3.059 ha, riêng cây lúa là 1.900 ha, vượt kế hoạch 50 ha. Anh Nguyễn Đức Hùng, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thuận Bắc giải thích: “Nhờ một số công trình thủy lợi được đầu tư đưa vào sử dụng và các kênh mương được kiên cố hóa nên đã tạo thuận lợi cho việc tưới tiêu, mở rộng diện tích canh tác nông nghiệp. Nếu thời tiết không có gì bất thường, từ nay đến cuối năm, Thuận Bắc thực hiện chuyển đổi mạnh cơ cấu cây trồng thuộc khu vực tưới của hệ thống hồ Sông Trâu và các hồ đập khác trên địa bàn”.
Nông dân xã Bắc Phong (Thuận Bắc) chăm sóc lúa vụ hè-thu.
Hiện tại, do ảnh hưởng hạn hán, dung tích nước hồ Sông Trâu, chỉ trên 2 triệu m3/31,53 triệu m3 sức chứa (khoảng trên 6,34% dung tích), tức thấp đến mức báo động, nhưng theo ông Phạm Văn Hường, Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác Công trình Thủy lợi tỉnh, nhờ chủ động trước nên các cánh đồng thuộc hệ thống tưới hồ Sông Trâu tránh được tình trạng thiếu nước. Ông Hường cho biết thêm: “Lúa vụ hè-thu sắp chín rộ nên không phải lo thiếu nước tưới, nhưng cần cảnh báo bà con thu hoạch xong không nên xuống giống lại vì nếu tiếp tục không mưa, hồ Sông Trâu sẽ thiếu nước nghiêm trọng”. Có thể nói, thủy lợi đang tạo động lực thúc đẩy phát triển sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn tại Thuận Bắc. Từ khi có hệ thống thủy lợi hồ Sông Trâu, Thuận Bắc đã có khoảng 2.500 ha đất canh tác nông nghiệp được phục vụ tưới. Chưa kể còn có 21 đập dâng rải rác ở các xã Phước Chiến, Phước Kháng, Công Hải, Lợi Hải và Bắc Sơn dẫn nước tưới cho nhiều diện tích lúa khác. Những năm gần đây, nhờ hưởng lợi từ các hồ chứa nước Sông Trâu, Ma Trai và các công trình thuỷ lợi nhỏ khác, nông dân các xã Công Hải, Lợi Hải và Bắc Sơn đã mở rộng diện tích trồng cây lúa nước. Tuy nhiên, so với tiềm năng đất nông nghiệp địa phương, diện tích được dẫn nước tưới từ các công trình thủy lợi vẫn còn khiêm tốn, nhất là ở các xã miền núi.
Trước vai trò quan trọng của thủy lợi, bên cạnh dự án hồ Bà Râu đang đẩy nhanh tiến độ hoàn thành xây dựng để phục vụ nước tưới cho 350 ha, trong kế hoạch đầu tư phát triển trên địa bàn huyện giai đoạn 2013-2015, Thuận Bắc dự kiến xây dựng 27 công trình thủy lợi với tổng vốn đầu tư gần 497 tỷ đồng, trong đó có 8 hồ đập và 19 công trình kiên cố hóa, mở rộng kênh mương. Về xây dựng hồ đập, không kể dự án liên hồ Lợi Hải do tỉnh đầu tư 400 tỷ đồng (trong 3 năm từ 2013, đến 2015) phục vụ tưới cho 250 ha, Thuận Bắc đã lên danh mục 7 công trình hồ đập do huyện làm chủ đầu tư từ các nguồn vốn hỗ trợ của Trung ương với tổng mức đầu tư 27,8 tỷ đồng để tưới cho tổng diện tích khoảng 300 ha. Về hệ thống kênh mương, theo kế hoạch, Thuận Bắc đầu tư 69,07 tỷ đồng (được phân kỳ năm 2013 là 21,645 tỷ đồng, năm 2014 là 24,475 tỷ đồng và năm 2015 là 22,950 tỷ đồng) để thực hiện kiên cố hóa 28.100 m kênh mương, trong đó bao gồm việc đầu tư xây dựng hệ thống trạm bơm Mỹ Nhơn (Bắc Phong) tưới cho 203 ha trong năm 2013, xây dựng hệ thống trạm bơm kênh mương Đồng Nhíp (Lợi Hải) tưới cho 400 ha và mở rộng kênh nhánh Suối Bay (Công Hải) tưới cho 70 ha trong năm 2014, 2015. Riêng trong năm 2013 sẽ có 16.500 m kênh mương ở Thuận Bắc được xây kiên cố.
Với diện tích đất tự nhiên 319,22 km2, trong đó phần lớn là đồi núi, loại đất thích hợp cho sản xuất nông nghiệp không nhiều. Đã thế, đất ở Thuận Bắc đa phần là đất xám và trơ sỏi đá, dễ bị xói mòn và nghèo dinh dưỡng, dẫn đến giá trị sản xuất nông nghiệp trên diện tích đất canh tác thấp. Vì vậy, để khai thác hiệu quả tài nguyên đất đai, nhất là trong mùa khô hạn, Thuận Bắc không có giải pháp nào thích hợp hơn giải pháp đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi. Nếu đúng theo tiến độ hoàn thành các dự án nói trên, đến năm 2015 Thuận Bắc sẽ có thêm nhiều cánh đồng được hưởng lợi nguồn nước tưới.
Bạch Thương