Những thách thức trên hành trình phục hồi kinh tế của Việt Nam

Bước qua nhiều thách thức của dịch COVID-19 - một trong những đại dịch gây ảnh hưởng nặng nề tới mọi nền kinh tế trên toàn cầu, kinh tế Việt Nam đang có nhiều dấu hiệu tăng trưởng tích cực cho dù chỉ vừa chuyển sang trạng thái bình thường mới chưa lâu.

Đó là lý do vì sao rất nhiều tổ chức tài chính quốc tế, nhiều định chế nước ngoài đang hiện diện tại Việt Nam đã đưa ra những chỉ báo triển vọng về tình hình tăng trưởng, cùng những khuyến nghị tới Chính phủ Việt Nam, các cơ quan chức năng trong việc điều hành và thực thi chính sách tài khóa sao cho vừa ổn định các yếu tố vĩ mô, vừa đảm bảo tăng trưởng và phát triển bền vững, lâu dài.

Mới đây, ông Nguyễn Minh Cường, Chuyên gia kinh tế quốc gia của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam đã đưa ra nhận định, tăng trưởng GDP của Việt Nam được dự báo sẽ đạt 6,5% trong năm 2022 và 6,7% vào năm 2023.

Có được sự phục hồi như vậy là nhờ cả nước đã đạt được tỷ lệ tiêm chủng COVID-19 cao; đồng thời, Chính phủ đã chuyển hướng tiếp cận linh hoạt hơn trong việc kiểm soát đại dịch; thương mại tiếp tục được mở rộng và Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế đang được thúc đẩy mạnh mẽ. Sự thay đổi về cách thức chỉ đạo điều hành kịp thời trong chiến lược kiểm soát dịch bệnh đã giúp khôi phục nhanh chóng các hoạt động kinh tế và giảm dần sự bất ổn về môi trường kinh doanh.

Tuy nhiên, nói như vậy không có nghĩa là hành trình hồi phục kinh tế chỉ trải toàn hoa hồng, mà vẫn còn vô số những thách thức về mặt chính sách, ông Cường lưu ý.

Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội để đẩy nhanh việc thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế trong năm nay và năm 2023. Song song đó, Chính phủ cũng triển khai các chương trình hỗ trợ tài chính và tiền tệ, để giải quyết tác động kinh tế của đại dịch COVID-19, góp phần khôi phục lại động lực tăng trưởng.

Tuy nhiên, theo ông Cường, trong triển khai đang gặp một số thách thức về mặt chính sách. Cụ thể như, việc phân bổ ngân sách 113 nghìn tỷ đồng (khoảng 5 tỷ USD) cho các năm 2022 và 2023 để phát triển cơ sở hạ tầng nhưng khi triển khai lại gặp một số rủi ro trong quá trình chuẩn bị, phê duyệt và giải ngân dự án bởi các thủ tục đầu tư công phức tạp và cứng nhắc; nhất là trong việc thu hồi đất đai, tái định cư và mua sắm đấu thầu.

Hay như Chương trình hỗ trợ lãi suất đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, dự kiến dành 40 nghìn tỷ đồng để thúc đẩy tổng cầu thì cũng có thể gặp rủi ro nếu các khoản vay được trợ cấp bị sử dụng sai mục đích, đổ vào đầu tư ở một số lĩnh vực rủi ro như cổ phiếu hoặc bất động sản.

Ngay như chính sách giảm 2% thuế giá trị gia tăng trong năm 2022. Theo kịch bản của Chương trình phục hồi, dự kiến tổng giá trị cắt giảm thuế khoảng 49 nghìn tỷ đồng, song theo nhiều tính toán thì việc giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) sẽ chỉ có thể tạo ra các tác động chuyển tiếp đáng kể và trên diện rộng nếu được thực hiện thành công.

Tuy nhiên, các tiêu chí đáp ứng điều kiện và thủ tục lại rất phức tạp có thể hạn chế khả năng tiếp cận của các doanh nghiệp. Do đó, ban hành các tiêu chí về điều kiện và thủ tục phải rõ ràng hơn nhằm hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện chính sách giảm thuế VAT một cách nhanh chóng là điều rất cần thiết, ông Cường nhấn mạnh.

Cùng với ADB, Ngân hàng United Overseas Bank (UOB) - một tập đoàn ngân hàng đa quốc gia của Singapore cũng vừa công bố Báo cáo tăng trưởng kinh tế và dự báo quý kế tiếp cho các thị trường; trong đó có Việt Nam.

Theo đó, ngân hàng này giữ nguyên dự báo tăng trưởng GDP năm 2022 của Việt Nam ở mức 6,5% và tỷ lệ lạm phát chính ở mức 3,7% vào năm 2022. Điều này cho thấy, đà tăng trưởng cơ bản của Việt Nam vẫn giữ nguyên trong quý II và các quý tiếp theo của năm nay. Sản xuất sẽ tiếp tục tăng mạnh, chỉ số quản lý thu mua cũng gia tăng; đặc biệt, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam đã phần nào tăng trở lại trong tháng 5 vừa qua bất chấp bối cảnh bất ổn từ xung đột Nga - Ukraine và giá cả hàng hóa gia tăng chóng mặt. Đặc biệt, các lĩnh vực du lịch như lưu trú và ẩm thực sẽ tăng trưởng trở lại trong quý II sau 9 quý giảm liên tiếp.

Dù đại diện ADB và UOB có vẻ lạc quan hơn khi dự báo về tăng trưởng kinh tế của Việt Nam thì phía Ngân hàng Thế giới (WB) lại tỏ ra khá dè dặt. Thậm chí, WB liên tục giảm dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam bởi những yếu tố khó khăn mà nền kinh tế phải đối phó với tác động của COVID-19 và khả năng tổn thương do độ mở kinh tế lớn. Định chế tài chính này đã đưa ra dự báo gần đây nhất là tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2022 sẽ chỉ đạt 5,3%, sau đó ổn định lại quanh mức 6,5%.

Theo WB, nếu Chính phủ triển khai gói hỗ trợ quyết liệt bằng chính sách tài khóa thì tác động đến tăng trưởng kinh tế có thể giảm nhẹ. Chính sách tiền tệ vẫn cần phải nới lỏng, nhưng tiếp tục phải thận trọng nhằm kiểm soát rủi ro trong khu vực tài chính.

Quan ngại về áp lực lạm phát, Bộ phận Nghiên cứu Toàn cầu HSBC - một tập đoàn tài chính đa quốc gia của Anh lại giảm nhẹ mức dự báo năm 2022 đối với Việt Nam từ mức 3,7%, về chỉ còn 3,5% trong dự báo trước đó, do giá thực phẩm trong nước ổn định, nhiều khả năng sẽ giúp kiềm chế lạm phát toàn phần.

Các chuyên gia của HSBC cho rằng, lạm phát là vấn đề cần quan tâm nhưng vẫn phụ thuộc rất nhiều vào triển vọng tăng trưởng kinh tế. ASEAN vẫn đang trên đà phục hồi kinh tế đầy hứa hẹn nhờ các nước dần gỡ bớt những biện pháp hạn chế phòng dịch. Như Việt Nam tiếp tục có thể tận dụng động lực mạnh mẽ, dù ở mức vừa phải, từ chu kỳ công nghệ kéo dài; tăng trưởng xuất khẩu; cộng thêm việc mở cửa thu hút khách du lịch trở lại… để tính toán chỉ số tăng trưởng ở mức thế nào và điều chỉnh dự báo lãi suất điều hành của Việt Nam trong năm 2022 ra sao...

Có thể thấy, với Việt Nam và với tiến trình mở cửa nền kinh tế, kiên định chiến lược “sống chung an toàn với COVID-19” và triển khai nhiều giải pháp giảm thiểu tác động tiêu cực từ xung đột Nga – Ukraine; đồng thời, kiểm soát đà tăng giá cả, lạm phát.. .thì việc thực hiện hiệu quả Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2022-2023 đang là mối quan tâm hàng đầu hiện nay. Chỉ khi có giải pháp tổng thể, đảm bảo thực thi thống nhất ở mọi cấp quản lý, từ Trung ương tới từng địa phương thì kinh tế Việt Nam chắc chắn sẽ còn được điều chỉnh dự báo phục hồi tốt hơn, lạc quan hơn trong năm nay và năm tiếp theo.