Còn gọi là cửu khổng, cửu khổng loa, ốc khổng, bào ngư. Thạch quyết minh là vỏ phơi khô của nhiều loài bào ngư.
Mô tả con vật
Bào ngư là một loại ốc có một vỏ cứng như con sò, nhưng dẹt hơn, ở mép có 7 đến 13 lỗ nhỏ để không khí ra vào. Khi vỏ con bào ngư bị sinh vật khác bám kín trên hàng lỗ đó thì con vật có thể chết ngạt. Lớp vỏ ngoài nhám, có màu nâu sẫm, mặt trong có lớp sà cừ lóng lánh. Chân bào ngư là một khối thịt dính liền với thân nằm xung quanh mép vỏ, muốn bò đi, khối thịt đó phải co giãn để di chuyển thân mình. Khi bị ta bắt, thì khối thịt đó rút vào trong vỏ. Chân bào ngư bao giờ cũng bám chắt vào đá, nhờ đó mà vùng bào ngư sống tuy luôn luôn có sóng vỗ vào đá, nhưng bào ngư vẫn sống bình thường. Thức ăn chính của bào ngư là rong rêu bám trên đá.
Công dụng và liều dùng
Theo tài liệu cổ thạch quyết minh có vị mặn, tính bình, vào 2 kinh can và phế. Có tác dụng bình can, tiềm dương, trừ nhiệt sáng mắt, thông lâm. Dùng chữa đầu choáng mắt hoa, xương đau nhức, thong manh mờ mắt.
Hiện nay, thạch quyết minh là một vị thuốc được dùng trong phạm vi nhân dân làm thuốc chữa thong manh, thị lực kém, có tác dụng làm tan màng, sáng mắt.
Còn được dùng làm thuốc chữa bệnh đau dạ dày thừa nước chua, cầm máu.
Liều dùng: Ngày uống 3-6g dưới dạng bột, có khi dùng dưới dạng thuốc sắc với liều 15-30g.
Thịt bào ngư là một hải sản quý, mùi vị thơm ngon, nhiều chất dinh dưỡng. Dùng trong nước và xuất khẩu.
Đơn thuốc có thạch quyết minh
Chữa thong manh, quáng gà: Thạch quyết minh cạo sạch vỏ đen ngoài, tán nhỏ và thủy phi 10g. Dùng gan lợn hay gan dê bổ đôi, cho thuốc vào. Đun sôi chín, để hơi xông vào mắt. Khi đã nguội ăn cả gan, uống cả nước. Mỗi ngày 1 lần.
Chữa đau mắt ra nắng bị chói: Thạch quyết minh, cúc hoa, cam thảo mỗi vị 4g, sắc với 200ml nước để nguội uống hàng ngày.
Đức Doãn (Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam)