Nhìn lại thực trạng
Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), tổng diện tích đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích (đất công ích) được HĐND tỉnh cho phép để lại theo Nghị quyết 62/2004/NQ-HĐND năm 2004 là 1.171,21ha. Tuy nhiên, theo kết quả tổng hợp từ các huyện, thành phố và kết quả kiểm kê đất đai năm 2014 thì tổng diện tích đất công ích trên địa bàn tỉnh ta là 1.047,7177ha, giảm trên 123,49ha so với diện tích đất công ích do HĐND tỉnh cho phép để lại. Trong đó, diện tích đất công ích đã có quyết định của UBND tỉnh giao cho UBND các xã, phường, thị trấn quản lý, sử dụng trên 601,13ha; số diện tích đất còn lại chưa có quyết định của UBND tỉnh giao cho UBND các xã, phường, thị trấn quản lý gần 446,59ha.
Đơn cử như Tp. Phan Rang-Tháp Chàm, diện tích đất công ích do HĐND tỉnh giao là 96,6ha, nhưng thực tế đang quản lý trên địa bàn 102,79ha, gồm 938 thửa. Trong đó, 79,66ha đã có quyết định UBND tỉnh giao quản lý. Đến nay, đã cho hộ gia đình, cá nhân thuê 74,78ha và chưa cho thuê 28,01ha. Nguyên nhân diện tích quỹ đất công ích tăng là do trong quá trình thiết lập quỹ đất công ích, một số phường chưa báo cáo phần diện tích đang quản lý sử dụng hoặc có phường có diện tích để lại vượt 5%, do đó không báo cáo UBND tỉnh trình HĐND tỉnh thông qua. Sau khi thực hiện Chỉ thị 34-CT/TU, UBND các phường đã tiến hành kiểm tra lại diện tích đất công ích trước đây nên phát sinh tăng như đã nêu... Hay như huyện Ninh Hải, diện tích đất công ích do HĐND tỉnh giao là 243,52ha, nhưng diện tích đất thực tế hiện đang quản lý trên địa bàn chỉ hơn 162,8ha. Nguyên nhân diện tích quỹ đất công ích giảm so với Nghị quyết HĐND tỉnh là do thu hồi đất xây dựng khu tái định canh thôn Xóm Bằng; một phần diện tích tại xã Phương Hải chuyển về xã Bắc Sơn (Thuận Bắc) sau khi phân chia địa giới hành chính khi thành lập xã theo Nghị định 84/NĐ-CP ngày 7-7-2005; một phần diện tích đất do UBND tỉnh có quyết định điều chuyển về UBND xã Thành Hải (Tp. Phan Rang-Tháp Chàm) quản lý...
Quản lý tốt tài nguyên đất đai sẽ tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Trong ảnh: Nông dân thôn Bình Quý (thị trấn Phước Dân, Ninh Phước) chăm sóc lúa vụ mùa 2016.
Đồng chí Hồ Xuân Hùng, Trưởng phòng Quản lý đất đai (Sở TN&MT), cho biết: Mặc dù đã có nhiều văn bản chỉ đạo về quản lý, sử dụng quỹ đất công ích nhưng một số xã, phường, thị trấn chưa thật sự quan tâm việc quản lý và sử dụng quỹ đất này, buông lỏng công tác thanh tra, kiểm tra về tình hình quản lý quỹ đất công ích, nhiều trường hợp xây dựng nhà trái phép trên quỹ đất công ích nhưng không được xử lý dứt điểm.
Theo đánh giá của ngành chức năng, sau năm 2004, đặc biệt kể từ khi có Quyết định số 256/2007/QĐ-UBND ngày 3-10-2007 của UBND tỉnh về việc ban hành quy định về quản lý sử dụng quỹ đất công ích, có một số xã, phường quản lý tương đối tốt như phường Bảo An, Mỹ Hương, Tấn Tài (Tp. Phan Rang-Tháp Chàm); xã Phước Hậu, Phước Thái (Ninh Phước); thị trấn Khánh Hải (Ninh Hải). Còn lại các xã, phường khác việc quản lý quỹ đất công ích còn lỏng lẻo, sử dụng không đúng mục đích hoặc hiểu sai về quỹ đất công ích dẫn đến những tồn tại như: Phần lớn không mở sổ sách theo dõi nên không biết được quỹ đất công ích của địa phương, khi báo cáo nhiều hộ gia đình, cá nhân không thừa nhận đó là quỹ đất công ích mà cho rằng do họ tự khai hoang, phục hóa; dùng quỹ đất công ích cho các đoàn thể hoặc các hội của xã thuê không đúng quy định của pháp luật; ký hợp đồng thuê đất song không thu tiền; cho thuê đất công ích không đúng đối tượng, nhiều hộ thiếu đất sản xuất nhưng không được thuê; có quyết định thu hồi đất để đưa vào quỹ đất công ích nhưng không quản lý mà các hộ vẫn tiếp tục sử dụng; không chỉnh lý biến động quỹ đất công ích khi đã có quyết định thu hồi quỹ đất công ích để sử dụng vào mục đích khác; khi thay đổi cán bộ cấp xã, diện tích đất công ích không được bàn giao cụ thể...
Cần có những giải pháp đồng bộ
Trước thực trạng đã nêu, để việc quản lý đất công ích trên địa bàn tỉnh ta trong thời gian tới đi vào nền nếp đúng theo quy định của pháp luật rất cần các giải pháp đồng bộ từ tỉnh đến cơ sở. Theo đó, yêu cầu đặt ra đối với UBND các huyện, thành phố cần kiên quyết thu hồi các Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp sai quy định; có kế hoạch cụ thể thanh tra tình hình quản lý, sử dụng quỹ đất công ích, việc thu chi tài chính từ nguồn cho thuê đất công ích tại các xã, phường, thị trấn...
Đối với UBND cấp xã, phường, thị trấn cần tiếp tục rà soát lại quỹ đất công ích, giải quyết dứt điểm các trường hợp tồn tại của quỹ đất công ích do địa phương quản lý; chịu trách nhiệm về việc để các hộ gia đình xây dựng trái phép trên đất công ích, mượn, chuyển nhượng đất công ích, tham mưu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trái pháp luật…
Đồng chí Hồ Xuân Hùng cho biết thêm: Trong thời gian đến, Sở TN&MT sẽ kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các huyện, thành phố tiếp tục xử lý dứt điểm các vụ việc sai phạm; đồng thời chỉ đạo các xã, phường, thị trấn lập hồ sơ giao phần diện tích đất công ích gần 446,59ha đã được rà soát theo báo cáo của các huyện, xã nhưng chưa được UBND tỉnh ra quyết định giao đất để quản lý theo quy định. Mặt khác, các địa phương cần thực hiện nghiêm túc Chỉ thị của UBND tỉnh về chấn chỉnh, tăng cường công tác quản lý Nhà nước về đất đai trên địa bàn tỉnh.
Được biết, mới đây đồng chí Phạm Văn Hậu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã làm việc với một số huyện, thành phố về tình hình quản lý đất đai của địa phương. Qua đó, đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu các huyện, thành phố cần tiếp tục tăng cường công tác quản lý đất đai, đặc biệt chú trọng đến công tác quản lý đất công ích, kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm nhằm hạn chế thấp nhất tình trạng xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp...
Mai Dũng