Chúng tôi đến thăm nghệ nhân Hoàng Đỗ tại Câu lạc bộ Đờn ca tài tử phường Đạo Long (Tp. Phan Rang-Tháp Chàm) do anh làm Chủ nhiệm. Pha ấm trà ngon mời khách, anh vừa đàn kìm vừa say sưa hát bài Ninh Thuận quê tôi do anh sáng tác theo điệu Tiểu khúc là một trong hai mươi bài bản tổ của nghệ thuật đờn ca tài tử…
Nghệ sĩ ưu tú Hoàng Đỗ, sinh năm Tân Sửu (1961) bên bờ Sông Dinh tại phường Đạo Long. Sớm mồ côi cha, hoàn cảnh kinh tế gia đình khó lhăn, Hoàng Đỗ phải đi làm thuê kiếm sống từ tuổi thơ. Anh vất vả dầm mưa dãi nắng chăn bò thuê ở làng Phước Khánh, đêm về mơ tiếng đàn ghi ta phím lõm. Những lúc rảnh rổi, anh tự học bài bản cổ nhạc từ máy hát dĩa theo tiếng đờn của nghệ sĩ tài danh Văn Vĩ. Sau năm 1975, Hoàng Đỗ xuống thị trấn Khánh Hải (Ninh Hải) theo Nghệ sĩ Hùng Mạnh học đờn ghi ta phím lõm. Mấy năm theo thầy, anh chí thú học hỏi nắm bắt nhịp đờn 20 bài bản tổ bao gồm 6 bản Bắc, 3 bản Nam, 7 bản nhạc lễ, 4 bản oán. Thấy tiếng đàn của học trò “có hồn”, Nghệ sĩ Hùng Mạnh giới thiệu anh ra Phú Yên làm nhạc công cho Đoàn cải lương Núi Nhạn. Năm 22 tuổi, với nghệ danh Hoàng Đỗ, anh chính thức bước vào làm nhạc công chuyên nghiệp cho các đoàn hát cải lương Núi Nhạn, Hoa Biển, Vương Linh, Hương Mùa Thu. Hơn 5 năm theo các đoàn hát, anh chú tâm học cách biểu diễn đàn kiềm, đàn tranh. Sau đó, anh trở về quê nhà tiếp tục học biểu diễn đàn cò và đàn bầu của nghệ nhân Quang Hiệp ở phường Kinh Dinh. Hoàng Đỗ dày công luyện tập biểu diễn ngọt ngào năm loại đàn trong nghề đờn ca tài tử gọi là “ngũ tuyệt” bao gồm: Kiềm, cò, tranh, độc huyền cầm và ghi ta phím lõm. Tại Festival Đờn ca tài tử quốc gia lần thứ II năm 2017 do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức ở Bình Dương, Nghệ nhân Hoàng Đỗ được Ban tổ chức trao tặng Huy chương Vàng tiết mục độc tấu đàn tranh với lớp Hồi thủ trong bản Tứ đại oán.
Với vai trò Chủ nhiệm Câu lạc bộ Đờn ca tài tử phường Đạo Long được thành lập từ năm 2013, nghệ nhân Hoàng Đỗ tập hợp 18 thành viên sinh hoạt định kỳ vào ngày Mùng mười âm lịch hàng tháng. Được người bạn đời là tài tử ca Kim Phượng đồng hành động viên, anh đầu tư vốn liếng xây dựng sân khấu trên diện tích đất 300 m2, mua sắm thiết bị âm thanh, ánh sáng phục vụ miễn phí cho các thành viên và công chúng yêu thích bộ môn đờn ca tài tử đến vui chơi thưởng lãm vào ngày mùng Mười âm lịch hàng tháng. Anh vận động các thành viên câu lạc bộ chung tay đóng góp trên 1,5 tấn gạo giúp đỡ người nghèo vào dịp Rằm tháng bảy âm lịch hàng năm. Anh cũng đã tận tâm truyền nghề biểu diễn đàn tranh, đàn kiềm cho các nghệ nhân trẻ Quang Lực, Trần Phát, Kiều Uyên biểu diễn thành thạo đàn tranh, đàn ghi ta phím lõm. Tập thể Câu lạc bộ đờn ca tài tử phường Đạo Long và cá nhân nghệ nhân Hoàng Đỗ được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tặng Bằng khen do đã có thành tích xuất sắc trong công tác bảo tồn và phát huy nghệ thuật đờn ca tài tử Nam Bộ được tổ chức UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
“Tôi rất vui mừng và tự hào được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú nghệ thuật trình diễn dân gian tỉnh Ninh Thuận. Đây là phần thưởng cao quý động viên tôi thực hiện tốt công tác bảo tồn và phát triển bộ môn nghệ thuật đờn ca tài tử trên địa bàn tỉnh. Tôi tiếp tục nâng cao chất lượng hoạt động của Câu lạc bộ đờn ca tài tử phường Đạo Long và mở các lớp truyền dạy đờn ca tài tử cho các em, các cháu yêu thích bộ môn nghệ thuật truyền thống của dân tộc”, Nghệ nhân ưu tú Hoàng Đỗ chia sẻ niềm vui.
Sơn Ngọc