Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư, tổng nguồn kế hoạch đầu tư công năm 2019 tính đến 20-9 trên 2.305,2 tỷ đồng, bao gồm 1.592,9 tỷ đồng ngân sách địa phương giao đầu năm và trên 852 tỷ đồng ngân sách Trung ương hỗ trợ bổ sung. Tính đến hết tháng 9-2019, toàn tỉnh đã giải ngân được 852 tỷ đồng, đạt 42,7% kế hoạch năm (chưa kể 310,3 tỷ đồng vốn ODA mới giao bổ sung trong tháng 8). Có thể nhận thấy, thông thường những dự án đầu tư bằng vốn ngân sách có tốc độ giải ngân chậm vào khoảng đầu năm và sẽ “chạy nước rút” vào những tháng cuối năm trước áp lực hoàn thành kế hoạch năm. Nguyên nhân bởi vào thời điểm đầu năm, các chủ đầu tư tập trung chủ yếu cho thanh toán các công trình hoàn thành và công trình chuyển tiếp; các dự án mới đang thực hiện thủ tục đầu tư nên giá trị giải ngân không cao. Cùng với đó là giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó khăn nên chủ đầu tư, nhà thầu không thể triển khai thi công; năng lực của một số chủ đầu tư còn hạn chế, chưa nắm bắt đầy đủ các thủ tục trong đầu tư xây dựng cơ bản và chưa sâu sát, đôn đốc, kiểm tra hồ sơ công trình…
Dự án trọng điểm hồ Sông Than hiện mới giải ngân đạt 20% vốn đầu tư
do vướng chuyển đổi đất rừng theo quy định.
Có thể kể ra các dự án trọng điểm thuộc kế hoạch đầu tư công năm 2019 có khối lượng hoàn thành và tiến độ giải ngân thấp như: Giải phóng mặt bằng Dự án đường cao tốc Bắc-Nam phía Đông qua địa bàn tỉnh, dù đã được bố trí 160,5 tỷ đồng để thanh toán nhưng đến nay các địa phương chỉ mới giải ngân dưới 2% tổng vốn. Một số dự án hồ chứa nước Sông Than được bố trí nguồn vốn 392,7 tỷ đồng, nhưng hiện đang vướng công tác chuyển đổi đất rừng theo quy định, nên mới giải ngân được 79,2 tỷ đồng, đạt 20% kế hoạch. Một số dự án ODA có quy mô lớn được giao kế hoạch vốn từ tháng 12-2018, nhưng do chủ đầu tư chậm xây dựng kế hoạch giải ngân chi tiết gửi Bộ Tài chính xem xét phê duyệt, nên đến nay chưa được phê duyệt để giải ngân với tổng nguồn vốn trên 117,4 tỷ đồng/2 dự án.
Phân tích thêm về nguyên nhân dẫn tới chậm giải ngân vốn đầu tư công, lãnh đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư cho biết: Theo chỉ đạo của UBND tỉnh, cùng với sự tập trung giải quyết khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng, các ngành chức năng của tỉnh đã chủ động phối hợp với các chủ đầu tư rà soát tiến độ thực hiện từng dự án để bố trí mức vốn phù hợp. Tuy nhiên, thực tế khi triển khai dự án có thể nảy sinh khó khăn, vướng mắc không thể lường trước được, nhất là trong công tác giải phóng mặt bằng, thủ tục phê duyệt giá bồi thường phải kéo dài do thực hiện thẩm định, phê duyệt giá cho từng dự án theo Luật Đất đai mới. Bên cạnh đó, các nhà thầu thường có tâm lý tập trung thi công, dồn khối lượng hoàn thành để nghiệm thu thanh toán giải ngân 1 lần vào những tháng cuối năm đã ảnh hưởng trực tiếp tới tiến độ giải ngân vốn đầu tư công trên địa bàn tỉnh.
Theo nhận định của các ngành chức năng, áp lực giải ngân vốn đầu tư công năm 2019 rất lớn, không phải chỉ có ý nghĩa sử dụng hết nguồn vốn được phân bổ, mà quan trọng hơn việc giải ngân vốn năm nay sẽ tạo động lực duy trì và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho hai năm cuối của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020. Vì vậy, nhiệm vụ cấp bách từ nay đến cuối năm là phải gỡ nút thắt để giải ngân vốn đầu tư công đạt 100% kế hoạch được giao, qua đó tạo nguồn lực cho tăng trưởng chung của tỉnh.
Trước hết, UBND tỉnh yêu cầu UBND các huyện, thành phố, các sở, ngành cần thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 70 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công. Trường hợp đến ngày 30-11-2019, dự án giải ngân dưới 50% kế hoạch vốn được giao thì không được bố trí kế hoạch vốn năm 2020. Đồng thời đề nghị các sở, ngành, Ban quản lý dự án và các địa phương khẩn trương rà soát có văn bản đề xuất điều chỉnh kế hoạch vốn năm 2019. Đối với các dự án chậm giải ngân nhưng không điều chỉnh giảm kế hoạch, đề nghị các chủ đầu tư khẩn trương triển khai thi công, nghiệm thu khối lượng hoàn thành và hoàn tất các thủ tục giải ngân, có văn bản cam kết đến hết niên độ ngân sách năm 2019 sẽ giải ngân hết theo kế hoạch. Đồng thời, tổ chức kiểm tra, giao ban định kỳ để xử lý các vướng mắc và có các biện pháp hữu hiệu nhằm đẩy nhanh tiến độ thi công, giải ngân kế hoạch vốn được giao năm 2019; kịp thời báo cáo những khó khăn, vướng mắc làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công để tỉnh chỉ đạo tháo gỡ. Dự án chậm tiến độ, chủ đầu tư phải hoàn toàn chịu trách nhiệm trước UBND tỉnh. UBND tỉnh cũng chỉ đạo các ngành chức năng liên quan đẩy mạnh công tác thanh, kiểm tra, làm rõ và xử lý nghiêm minh theo đúng quy định pháp luật đối với những tập thể, cá nhân vi phạm hoặc cố tình cản trở, gây khó khăn, làm chậm tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công. Tăng cường trách nhiệm người đứng đầu trong việc đôn đốc, đẩy nhanh tiến độ thi công, tập trung hoàn thiện thủ tục pháp lý, nghiệm thu khối lượng, thủ tục thanh toán, quyết toán... không để dồn vào cuối năm, tránh tình trạng đùn đẩy, kéo dài thời gian. Đặc biệt, cùng với sự nỗ lực của các sở, ban, ngành nhằm kịp thời tháo gỡ vướng mắc, khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng, tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân địa phương thực hiện tốt chủ trương, chính sách của Nhà nước sớm bàn giao đất để thực hiện dự án. Hy vọng rằng với những giải pháp quan trọng và sự nỗ lực của các ngành, địa phương, việc giải ngân vốn đầu tư công trên địa bàn tỉnh sẽ có nhiều chuyển biến tích cực trong thời gian tới.
Anh Tuấn