* Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL) năm 2017 có 8 chương, 48 điều (giảm 4 điều so với Luật Trợ giúp pháp lý năm 2006).
* Một trong những điểm mới quan trọng của luật là mở rộng các nhóm đối tượng được TGPL. Theo đó, việc xác định người được TGPL dựa trên nguyên tắc kế thừa những đối tượng hiện đang được TGPL theo quy định của Luật TGPL năm 2006, phù hợp với các chính sách đặc thù, điều kiện kinh tế-xã hội của Việt Nam. Cụ thể hơn, các đối tượng được TGPL đã được mở rộng từ 6 diện người lên 14 diện người, đó là: (1) Người có công với cách mạng; (2) Người thuộc hộ nghèo; (3) Trẻ em; (4) Người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn; (5) Người bị buộc tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi; (6) Người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo; (7) Cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sỹ và người có công nuôi dưỡng khi liệt sỹ còn nhỏ; (8) Người nhiễm chất độc da cam; (9) Người cao tuổi; (10) Người khuyết tật; (11) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là bị hại trong vụ án hình sự; (12) Nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình; (13) Nạn nhân của hành vi mua bán người theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người; (14) Người nhiễm HIV.
Trong 14 diện người nêu trên, có 2 nhóm đối tượng được kế thừa và mở rộng là “trẻ em không nơi nương tựa” thành “tất cả trẻ em”, người dân tộc thiểu số "thường trú" thành "cư trú" tại các vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn; quy định mới trong việc áp dụng điều kiện có khó khăn về tài chính đối với 8 nhóm đối tượng quy định tại khoản 7 Điều 7 của Luật (gồm: Cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sỹ và người có công nuôi dưỡng khi liệt sỹ còn nhỏ; người nhiễm chất độc da cam; người cao tuổi; người khuyết tật; người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi là bị hại trong vụ án hình sự; nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình; nạn nhân của hành vi mua bán người theo quy định của Luật Phòng, chống mua bán người; người nhiễm HIV) để cung cấp cho những người thực sự có nhu cầu nhưng không có khả năng tài chính để thuê dịch vụ pháp lý.
Bên cạnh đó, Luật bổ sung 2 nhóm đối tượng được TGPL là người bị buộc tội từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi (thuộc trường hợp cơ quan tiến hành tố tụng phải chỉ định người bào chữa theo Bộ luật Tố tụng hình sự) và người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo để bảo đảm chính sách hình sự đối với các nhóm đối tượng này.
Ngoài ra, Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 đã có sự phân biệt TGPL và dịch vụ pháp lý thiện nguyện của các tổ chức xã hội (nhằm bảo đảm chất lượng dịch vụ TGPL); bổ sung nguồn tài chính cho công tác TGPL (nhằm khắc phục phục phần nào tình trạng bỏ sót nhu cầu TGPL của người dân tại các địa phương chưa tự cân đối được ngân sách); nâng cao chất lượng dịch vụ TGPL (để chuẩn hóa đội ngũ người thực hiện TGPL); nâng cao vai trò của Sở Tư pháp (trong việc tham mưu, giúp UBND cấp tỉnh thực hiện quản lý nhà nước về TGPL ở địa phương; thực hiện trách nhiệm đăng tải công khai một số thông tin có liên quan theo quy định của Luật để cơ quan, tổ chức, cá nhân dễ dàng khai thác, tiếp cận và sử dụng); tập trung thực hiện vụ việc TGPL (nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được TGPL bằng 3 hình thức thực hiện TGPL được quy định theo đúng bản chất và yêu cầu của công tác TGPL); tạo thuận lợi hơn cho người được TGPL (trường hợp thụ lý giải quyết ngay khi người yêu cầu chưa thể cung cấp hồ sơ theo quy định để bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người được TGPL) và tăng cường trách nhiệm của cơ quan, tổ chức đối với hoạt động TGPL.
Việc triển khai hiệu quả Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, đáp ứng được đầy đủ, chất lượng và nhu cầu TGPL của các đối tượng được quy định trong Luật sẽ góp phần thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội theo đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước đã đề ra.
Xuân Hào