- Tình trạng chuột rút: Khi lao động ra nhiều mồ hôi có thể thấy cảm giác đau giống như chuột rút ở chân, tay hoặc vùng bụng. Tình trạng này do cơ thể thiếu nước và thiếu muối. Xử trí bằng cách ngưng lao động, xoa bóp nhẹ vùng cơ bị chuột rút và cho uống nước có pha muối (1 lít nước pha với 1/2 muỗng cà phê gạt muối bột).
- Say nóng: Một người làm việc trong thời tiết nắng nóng, khi ra nhiều mồ hôi có thể trở nên nhợt nhạt, mệt mỏi và muốn ngất, da lạnh và ẩm, mạch đập nhanh, nhỏ. Nên đưa người say nóng vào nằm chỗ mát, nới lỏng quần áo, đặt chân gác lên cao và xoa bóp chân tay và cho uống dung dịch muối đường (1 lít nước pha với 1/2 muỗng cà phê gạt muối bột và 2 muỗng canh đường). Nếu người đó bất tỉnh thì không nên cho ăn uống gì mà nên đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu.
- Say nắng: Say nắng thường xảy ra khi bị tia nắng chiếu trực tiếp liên tục trên đầu, lên mặt da, ít gặp nhưng rất nguy hiểm. Say nắng đặc biệt ở người già và người nghiện rượu khi thời tiết nóng, có thể tử vong. Dấu hiệu: Da nạn nhân đỏ, rất nóng và khô, ngay cả trong hõm nách cũng không có mồ hôi. Người bị nạn sốt cao trên 40oC, có khi trên 42oC. Thường nạn nhân có thể bị bất tỉnh.
Cách chữa: Cần làm cho nhiệt độ cơ thể nạn nhân phải hạ xuống nhanh: Đưa ngay nạn nhân vào nằm chỗ mát, thoáng, nới rộng áo quần; dùng nước mát lau khắp người nạn nhân và quạt mát; lau mát thay khăn liên tục cho đến khi nhiệt độ cơ thể nạn nhân mát dần, đồng thời cho người đi mời ngay nhân viên y tế đến xử trí tiếp, phòng có thể có mắc những bệnh khác đi kèm.
Để phòng, chống các hiện tượng do nắng nóng và mất nước, mất muối gây ra, có thể thực hiện như sau:
- Không nên ra đồng, đi làm việc với bụng đói hoặc chỉ dùng một ly cà phê đen buổi sáng. Nên làm việc có nhiều người để hỗ trợ nhau.
- Không uống rượu, bia vào buổi trưa rồi tiếp tục ra nắng làm việc.
- Nên pha dung dịch muối đường (1 lít nước pha với 1/2 muỗng cà phê gạt muối bột và 2 muỗng canh đường cát), uống nước thường xuyên, không chờ khát mới uống.
- Luôn mang nón rộng vành che được phần sau gáy (phần này bị nắng chiếu vào dễ bị trúng nắng), áo quần dài, khẩu trang để hạn chế da tiếp xúc với nắng. Hiện nay vẫn còn nhiều người để đầu trần, lưng trần làm việc dưới nắng sẽ dễ bị say nắng và còn có nguy cơ bị ung thư da.
- Đừng ra nắng hay tiếp tục làm việc khi trong người tự nhiên khó chịu, mệt, thoáng hoa mắt, chóng mặt;
- Vào bóng mát ngồi nghỉ ngay nếu cảm giác hoa mắt, chóng mặt, lạnh chân tay, đói run … có thể do bị hạ huyết áp, hạ đường huyết, hoặc hạ can-xi… nên uống nhiều dung dịch nước muối đường.
BS Nguyễn Năm